Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawiło projekt szerokich zmian w prawie oświatowym. Modyfikacje przepisów będą dotyczyły wielu ustaw i zapewne staną się kolejnym w tym czasie istotnym przedmiotem dyskusji środowiska samorządowego. Jedną z ustaw, które zostaną objęte zmianami w największym stopniu, jest Prawo oświatowe.

Ustawodawca w projekcie z 27 czerwca 2025 r., który trafił dziś do naszej organizacji, dąży do wprowadzenia kompleksowej reformy programowej w obszarze wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w różnych typach szkół. Zmiana ta opiera się na dokumencie pt. "Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji" przygotowanym przez Instytut Badań Edukacyjnych - Państwowy Instytut Badawczy. Wynika z niego, że o ile samo budowanie wiedzy i umiejętności przedmiotowych stoi w Polsce na dobrym poziomie, tak potrzebne jest wdrożenie rozwiązań, dzięki którym uczniowie będą mogli łatwiej korzystać ze zdobytej wiedzy i czerpać radość z jej przyswajania.

Inne podejście do programu nauczania

Zmiany w Prawie oświatowym obejmą m.in. modyfikacje definicji podstawy programowej wyrażające się w zastąpieniu określenia "treści nauczania - wymagania szczegółowe" określeniem "oczekiwane efekty uczenia się i wymagania dotyczące doświadczeń edukacyjnych", jako bardziej adekwatnym. Zmiany w przepisach dokonywane na tym tle, dosięgną kwestie definiowania "specyficznych trudności w uczeniu się", "eksperymentu pedagogicznego" czy "zezwolenia na odstąpienie od realizacji niektórych treści nauczania obowiązkowych zajęć edukacyjnych w przypadku ucznia przebywającego w podmiocie leczniczym". Zmiany w programie nauczania dadzą też podstawę dla określenia przez ministra minimalnego wymiaru godzin z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, co w założeniu projektodawcy umożliwi lepszy dostęp do takiej pomocy uczniom, u których rozpoznano stosowne potrzeby w tym obszarze. Pojawi się także więcej możliwości opracowania podstawy programowej z uwzględnieniem interdyscyplinarnego charakteru wybranych zagadnień lub potrzeby określenia dodatkowych osiągnięć lub efektów uczenia się możliwych do realizacji w ramach wymiaru godzin danych zajęć edukacyjnych określonego w ramowych planach nauczania.

Wykształcenie średnie - inaczej niż dotychczas

Projekt przewiduje ponadto zmianę w zakresie poziomów wykształcenia i rozszerzenie katalogu osób legitymujących się wykształceniem średnim branżowym. Taki poziom wykształcenia miałby objąć (oprócz osób, których wykształcenie średnie branżowe dotyczy już teraz) również osoby, które zdały egzaminy eksternistyczne z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły II stopnia, albo egzaminy eksternistyczne z zakresu oczekiwanych efektów uczenia się określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla takiej szkoły – po uprzednim ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej, szkoły zasadniczej lub innej szkoły równorzędnej, a także ukończeniu określonych kursów oraz uzyskaniu dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Ośrodki wychowawcze pod cyfrową lupą

W projekcie znalazły się także treści odnoszące się do funkcjonowania systemów teleinformatycznych umożliwiających wspieranie funkcjonowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych, koordynowanie nadzoru pedagogicznego nad tymi ośrodkami oraz badanie warunków i działań w zakresie wychowania i resocjalizacji wychowanków. W systemie mają być zbierane informacje, dzięki którym działalność tego typu ośrodków będzie mogła być lepiej koordynowana, tj. informacje o ofercie edukacyjnej, w tym o nauczanych zawodach i językach obcych, dostępności wolnych miejsc, nadzwyczajnych zdarzeniach, nieletnich, wobec których stosuje się środki wychowawcze czy poprawcze i innych istotnych okolicznościach związanych z daną placówką.

Kompetencje kuratorów oświaty po (częściowo) nowemu

Zmiany w Prawie oświatowym dotkną także tematu nadzoru pedagogicznego. Ustawodawca przewiduje rezygnację z obowiązku opiniowania przez kuratorów oświaty arkuszy organizacyjnych publicznych szkół i placówek. Rozwiązanie to ma służyć ograniczeniu administracyjnych kompetencji kuratorów, w celu umożliwienia im pełniejszej koncentracji na podstawowym zadaniu, które na nich spoczywa, tj. na nadzorze jakości edukacji. Nie oznacza to jednak pozbawienia kuratorów oświaty możliwości kontrolowania przestrzegania prawa przez organy prowadzące - mogą bowiem wydawać polecenia oraz informować wojewodów o przypadkach nieusunięcia przez organy prowadzące wytkniętych im naruszeń.

Prawo oświatowe nie jest jedyną ustawą objętą zmianami wynikającymi z przedstawionego przez MEN pakietu. O kolejnych legislacyjnych pomysłach poinformujemy Państwa później. Z całym projektem możecie Państwo zapoznać się na stronie Rządowego Centrum Legislacji: legislacja.rcl.gov.pl

Źródło: RCL