Ten serwis używa cookies i podobnych technologii, brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Więcej »

Zrozumiałem

Umiejętność poprawnego tytułowania - kompetencją mile widzianą również wśród samorządowców. Samorządowiec z klasą (19)

Umiejętność poprawnego tytułowania - kompetencją mile widzianą również wśród samorządowców. Samorządowiec z klasą (19) fotolia.pl

Praca samorządowca wymaga częstych spotkań zarówno w życiu zawodowym (zebrań, konferencji) jak i prywatnym (spotkań towarzyskich) z ludźmi zajmującymi różne stanowiska w hierarchii zarówno społecznej jak i służbowej. Konieczne jest zatem zwracanie się do tychże osób w odpowiedni sposób – umiejętność poprawnego ich tytułowania.

Jak podają znawcy protokołu dyplomatycznego, badacze ceremoniału państwowego, eksperci savoir vivre – tytuł, należy rozumieć jako godność nadawaną określonej osobie, grupie osób, podkreślającą jej: pozycję w hierarchii, pełniony urząd, czy też funkcję, zdobyte wykształcenie, określony zawód itd. Eksperci zaznaczają, iż określony tytuł może być także nadany jako godność honorowa, nadawana w celu podkreślenia zasług, czynów danej osoby, lub też z innych pobudek. Tytuły mogą być kadencyjne, dożywotnie, a także dziedziczne. Pełny zakres tytułów (tytulatura) podawane są w zależności od stosowanej praktyki względem danego tytułu. Eksperci savoir vivre podkreślają, iż od poprzedniego wieku zaczęto stopniowo upraszczać dane tytulatury oraz zmniejszać zakres ich stosowania.

Zasady tytulatury obowiązują zarówno w rozmowach (przedstawianiu, anonsowaniu, składaniu gratulacji) jaki i w korespondencji (listach, zaproszeniach, podziękowaniach).

Tytuły możemy na ogół podzielić na kilka grup:

Tytuły urzędowe (funkcyjne)

Tytuły urzędowe związane są z piastowanymi stanowiskami np.: premier, prezes, dyrektor, komendant, naczelnik,...

Zwracając się do osoby pełniącej wysokie stanowisko funkcyjne powinniśmy ją zawsze tytułować (przykładowo: Panie Premierze, Panie Ministrze, Panie Prezesie, Panie Dyrektorze itd.).

Jak podają eksperci od protokołu dyplomatycznego – w tytulaturze dostojników państwowych powinniśmy pamiętać, by w przypadku osób pełniących funkcję zastępców, czyli wicepremierów, wiceministrów, wiceprezesów czy też wicedyrektorów, zachowywać ich pełną tytulaturę w korespondencji zaś pomijać wszelkie odniesienia do zastępstwa w inwokacji, czyli zwracać się do nich odpowiednio: Panie Premierze, Ministrze, Dyrektorze itd. Pamiętajmy jednak, że dotyczy to wyłącznie bezpośredniego zwracania się do zainteresowanego, a nie tytułowania go podczas rozmowy o nim z innymi osobami. Miejmy na uwadze również, że ten zwyczaj grzecznościowy jest typowo polski i w pozostałych krajach może być niezrozumiały – przykładowo w Stanach Zjednoczonych zatytułowanie wiceprezydenta prezydentem może zostać odebrane w skrajnych przypadkach nawet jako zamach stanu.

Naszym dobrym obyczajem jest również tytułowanie osób piastujących w przeszłości wysokie stanowiska – zwłaszcza państwowe (prezydent, premier, minister, marszałek, senator), tak, jakby nadal je sprawowali. Pamiętajmy również, że jeśli ktoś pełnił w przeszłości wiele prestiżowych funkcji, powinniśmy obecnie zwracać się do niej przy użyciu formy odpowiadającej funkcji najbardziej prestiżowej (do kogoś kto był ministrem i posłem powiemy Panie Ministrze).

Tytuły naukowe, stopnie naukowe, tytuły zawodowe

W naszym szkolnictwie istnieje szereg stopni i tytułów potwierdzających kwalifikacje zawodowe oraz osiągnięcia naukowe. Tytuły zawodowe to licencjat i magister (do tej grupy zalicza się również tytuł inżyniera). Kolejne w hierarchii są stopnie naukowe w których wyróżniamy stopień doktora oraz doktora habilitowanego. Samodzielni pracownicy naukowi posiadający znaczące osiągnięcia (naukowe, dydaktyczne lub artystyczne) mogą otrzymać z rąk Prezydenta RP tytuł naukowy profesora. Do profesorów i doktorów habilitowanych zwyczajowo zwracamy się Panie Profesorze. Jeżeli nasz rozmówca posiada tytuł magistra na ogół nie używamy go w rozmowie, wyjątek stanowi, gdy osoba ta jest farmaceutą. Jeżeli osoba, do której chcemy się zwrócić, posiada jednocześnie tytuł naukowy i wysokie stanowisko – nie powinniśmy łączyć obu tytułów. Fatalnie brzmiałby zwrot Panie Doktorze Dyrektorze.

Tytuły dyplomatyczne

Zwracając się do szefów misji dyplomatycznych klasy I (ambasador/komisarz, nuncjusz) w stosunkach wewnętrznych (Polak do polskiego ambasadora) powinniśmy użyć w mowie formy Panie Ambasadorze/Pani Ambasador. Do chargé d’affaires, powinniśmy użyć tytułu Pan/Pani Chargé d’affaires lub wymienić jego stopień dyplomatyczny (np. radca, I sekretarz). Zaś Radcę-ministra powinniśmy tytułować Pan/Pani Minister. Co do sekretarza, attaché najlepiej, gdy będziemy używać tytułów naukowych, lecz miejmy na uwadze, że w stosunku do attaché wojskowego używa się stopnia wojskowego (pułkownik, generał).

Tytuły kurtuazyjne

Tytuły kurtuazyjne są wyrazem szczególnego szacunku, toteż używane są jedynie w sytuacjach uroczystych. W Polsce nie używa się zbyt wielu tego rodzaju tytułów. Do tej nielicznej grupy zaliczymy tytuł ekscelencja, eminencja, magnificencja. I tak, jak tłumaczą znawcy protokołu dyplomatycznego, tytuł ekscelencja przysługuje głowie państwa, premierowi, ministrom, ambasadorom innych państw. Nie używa się go w kontaktach z osobistościami własnego kraju. Tytuł ten jest również używany przez dostojników Kościoła rzymskokatolickiego, mianowicie biskupów i arcybiskupów. Do kardynała zaś zwrócimy się mówiąc Eminencjo. Tytuł magnificencja przysługuje rektorom wyższych uczelni i tak też należy się do nich zwracać w sytuacjach uroczystych.

Tytuły arystokratyczne, szlacheckie

Eksperci protokołu dyplomatycznego zwracają uwagę, iż tytuły arystokratyczne nadal stosuje się kurtuazyjnie, dla podkreślenia szacunku, co jest zawsze właściwe w korespondencji. Toteż, jak podkreślają znawcy etykiety, użycie tytułu w inwokacji będzie dopuszczalne, ale w adresie już pretensjonalne. Eksperci przypominają również, że polska tytulatura arystokracji, w przeciwieństwie do obowiązującej w innych państwach europejskich, charakteryzowała się zawsze prostotą.

Poza tym, warto zapamiętać:

  • W swobodnych stosunkach towarzyskich wykazujemy umiar w tytułowaniu.
  • Jeżeli osoba przedstawiana ma kilka tytułów wymieniamy najwyższy.
  • Przed nazwiskiem wymieniamy tytuły naukowe oraz kurtuazyjne, zaś po nazwisku tytuły związane z zajmowanym stanowiskiem.
  • W zwrotach ze słowami Pan/Pani najczęściej dodajemy Szanowny.../Szanowna..., lub dobitniej Wielce Szanowny.../Wielce Szanowna… .
  • W przypadku, gdy mamy do czynienia z osobą na stanowisku niekierowniczym, nie używamy tytułu zawodowego: Pani Sekretarko, Panie Asystencie. W tej sytuacji stosujemy jedynie formę Pan/Pani.
  • W przypadku męża pani prezydent stosujemy określenie Pierwszy Dżentelmen, będące męską wersją tytułu Pierwsza Dama.
  • Kurtuazyjnie tytuł mecenas, używamy w stosunku do adwokata i do radcy prawnego.
  • Przy tytułowaniu funkcjonariuszy publicznych używamy nazwy ich urzędu (Starosta Powiatu – Pan/Pani Starosta).
  • Do najwyższego zwierzchnika Kościoła rzymskokatolickiego – papieża, oficjalnie zwracamy się per Wasza Świątobliwość. Możemy także użyć słów Ojcze Święty.
  • Do proboszcza zwracamy się Proszę Księdza lub bardziej oficjalnie Księże Proboszczu. W sytuacjach bardziej oficjalnych (podczas wystąpień publicznych itp. jak również w korespondencji, najlepszy będzie zwrot Przewielebny Księże Proboszczu).
  • Do duchownych żyjących w zakonach mówimy Ojcze. Jeśli zakonnik nie ma święceń, przyjmowanych przez ojców, nazywamy go Bratem.
  • Tytułów używamy tylko na początku i na końcu rozmowy (podczas długich rozmów).
  • Pamiętamy o odpowiedniej odmianie drugiego członu nazwy stanowiska w zależności od płci rozmówcy: Panie Dyrektorze - Pani Dyrektor.

Znajomość zasad tytułowania jest umiejętnością niezmiernie istotną dla samorządowców, wszak użycie niewłaściwej formy, tytułu podczas ważnej uroczystości, może zostać odczytane jak zamierzone działanie, mające na celu zdeprecjonowanie danej osoby - pamiętajmy o tym!

Niedz., 13 Sp. 2017 4 Komentarze
Dawid Kulpa
Redaktor Dawid Kulpa

Komentarze

Guest
0 # Guest 2021-04-14 16:29
z jakich przepisów wynikają powyższe zasady
| | |
Cecylia
+1 # Cecylia 2021-12-10 10:27
Według Podręcznika dla świeckich SAVOIR VIVRE W KOŚCIELE autor Stanisław Krajski pisze: "Najpowszechnie j używanym zwrotem jest oczywiście konstrukcja Proszę księdza stosowana w kontaktach między wiernymi a duchownymi. Forma Księże (proboszczu, prałacie itd.) występuje w zasadzie w kontaktach wewnętrznych między duchownymi. (...) Co to znaczy, że formy "Księże proboszczu" czy "Księże prałacie" występują "w zasadzie w kontaktach wewnętrznych między duchownymi"? Trzeba to powiedzieć wyraźnie. Świeccy nie powinni zwracać się w ten sposób do kapłanów, bo byłoby to niezbyt grzeczne spoufalanie się. Tak więc np. do księdza dziekana powinniśmy mówić "Proszę księdza dziekana" (...)"
| | |
Cecylia
0 # Cecylia 2021-12-10 10:47
W tym samym podręczniku SAVOIR VIVRE W KOŚCIELE Stanisław Krajski pisze, że w przemówieniach w chwilach uroczystych i w korespondencji na kopercie i w liście:
  • formę "Wielebny" odnosimy do proboszcza, wikarego, prefekta, administratora, kleryka, diakona i siostry.

  • formę "Przewi elebny" odnosimy do prałata, kanonika, dziekana, rektora, profesora, siostry lub matki przełożonej.

Stanisław Krajski, Savoir vivre w kościele. Podręcznik dla świeckich, Wydawnictwo św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 2007, s. 79
| | |
Adam
0 # Adam 2023-02-24 10:52
Nie wolno chrześcijaninow i powiedzieć do duchownego ojcze bo:
(9): [Nikogo] też na ziemi nie nazywajcie swoim ojcem; gdyż Ojciec wasz jest jeden, [Ten], który jest w niebie. (10): Ani nie bądźcie nazywani mistrzami, gdyż Mistrz wasz jest jeden Chrystus. (11): Większy zaś pośród was, będzie waszym sługą, (12): kto zaś będzie się wywyższał, zostanie poniżony, a kto będzie się poniżał, zostanie wywyższony. [Przekład Dosłowny, Mt 23]
| | |