„Z danych zbiorczych wynika, że po dwóch najtrudniejszych kwartałach 2020 r. budżety JST zamknęły się nadwyżką 11,9 mld zł” – mówił w wywiadzie dla „Dziennika Gazety Prawnej” Wiceminister Finansów Sebastian Skuza. Na słowa te nie pozostał Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublina i Członek Zarządu Unii Metropolii Polskich. „Przedstawione i użyte w wywiadzie sformułowania nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji poszczególnych jednostek i mogą kreować w społeczeństwie mylne opinie odnośnie kondycji finansowej samorządów” – pisze w swoim stanowisku Krzysztof Żuk.
Prezydent Lublina podkreśla, że Miasta Unii Metropolii Polskich zamknęły budżety w I półroczu 2020 r. deficytem w wysokości ponad 16 mln zł. Z kolei potrzeby pożyczkowe samorządów realizowane są przede wszystkim w II półroczu roku budżetowego, co związane jest z cyklem realizacji zadań inwestycyjnych. Stąd też w II półroczu br. nastąpi znaczny przyrost deficytu budżetowego samorządów. Szacuje się, że w przypadku 12 największych miast Polski wyniesie on na koniec roku ok. 7,5 mld zł, a wszystkich samorządów ok. 26 mld zł. Nadwyżka operacyjna miast UMP w I półroczu wyniosła 1,7 mld zł przy zakładanej na koniec roku wysokości 1,4 mld zł.
Podaje również dane, z których wynika, że dochody własne JST planowane w wysokości 140 mld zł wykonane zostały w I półroczu w 46% (wskaźnik ten wynosił 50,2% w I półroczu 2019 r.), tj. w kwocie 64 mld zł czyli 5,6 mld zł mniej przy założeniu 50% wykonania w I półroczu 2020 r. „W przypadku subwencji oświatowej trudno porównywać ją do roku 2019, w którym mieliśmy do czynienia z dwoma podwyżkami wynagrodzeń, a w 2020 z jedną i to one miały wpływ na wzrost subwencji oświatowej” – zaznacza.
Krzysztof Żuk podkreśla, że w wyniku zmian prawa z 2019 r. Miasta UMP stracą ok. 1,7 mld zł rocznie tylko z tytułu dochodów z podatku PIT. Ubytek dochodów podatkowych związany był z obniżeniem stawki podatku PIT z 18% do 17%, zwiększeniem kwoty kosztów uzyskania przychodów oraz zwolnieniem z podatku PIT osób do 26 roku życia. Łącznie, w wyniku powyższych zmian, samorządy zostały pozbawione na trwałe ok. 6 mld zł, tj. 11% dochodów z PIT zaplanowanych na 2020 r. Dochodzą do tego też wysokie koszty ekonomiczne i społeczne związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się pandemii COVID-19.
„Doceniając rządową propozycję wsparcia zadań inwestycyjnych JST w ramach środków z Funduszu Inwestycji Samorządowych, chcę zwrócić uwagę, że nie rozwiązuje ona głównych problemów finansowych samorządów i nie jest w stanie zrekompensować ubytków w dochodach spowodowanych zmianami systemowymi” – pisze.
Krzysztof Żuk zwrócił też uwagę na konieczność podjęcia dyskusji nad sposobem finansowania samorządów w Polsce. Nawarstwiające się latami problemy związane z coraz większą liczbą niedofinansowanych zadań powodują, że konieczną staje się radykalna przebudowa finansów JST i opracowanie nowej ustawy o finansowaniu samorządów.