15 września br. w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie odbyło się specjalne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w sprawie edukacji. Dyskusja dotyczyła dwóch kwestii – funkcjonowania placówek oświatowych w czasie pandemii oraz finansowania zadań oświatowych.

Posiedzeniu przewodniczył Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Obrady rozpoczęto od wystąpienia Głównego Inspektora Sanitarnego, Jarosława Pinkasa. Podziękował dyrektorom szkół, rodzicom, samorządowcom za to, że dzieci mogły spokojnie wrócić do szkoły. Zaznaczył, że w połowie października można spodziewać się wzrostu zachorowań na koronawirusa ale według GIS nie będzie to stanowiło zagrożenia braku dostępu do opieki zdrowotnej. Zapewnił, że GIS stara się być kompresem na problemu generowane przez rodziców, dyrektorów szkół i nauczycieli. „Z tego, co wiemy nie ma problemów z dostępem do środków ochrony osobistej o ile są one potrzebne” – mówił.

Jako drugi głos zabrał Minister Edukacji Narodowej, Dariusz Piontkowski. W jego ocenie, powrót uczniów do szkół nie jest niczym wyjątkowym, podobne praktyki zastosowano w większości krajów europejskich. Minister Edukacji mówił też o dużych środkach finansowych, jakie rząd przeznaczył na funkcjonowanie oświaty w zasadzie od początku trwania pandemii. Obecnie placówki edukacyjne przestają zgłaszać zapotrzebowanie na środki ochrony osobistej. Zdaniem Dariusza Piontkowskiego szkoły są dobrze przygotowane zarówno na system hybrydowy, jak i w pełni zdalny. Mówił też o ścieżce konsultacyjnej, jaką powinni przechodzić nauczyciele w przypadku podejrzenia zachorowania wśród uczniów. „Dziś z perspektywy dwóch tygodni funkcjonowania szkół widać, że pytań prawie już nie ma” – mówił. Zaprezentował też podstawowe zasady, którymi powinni kierować się rodzice i uczniowie.

Ze strony samorządowej głos w dyskusji jako pierwszy zabrał Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. Zapytał, czy w związku z ponoszeniem dodatkowych kosztów związanych z bezpieczeństwem dzieci i młodzieży w szkołach, samorządy mogą liczyć na dodatkowe wsparcie finansowe ze strony państwa. Drugą podjętą kwestią było pytanie o sprowadzenie do Polski większej ilości szczepionek na grypę, które są niezbędne w obecnej sytuacji, a których brakuje.

Do dyskusji włączył się też Eugeniusz Gołębiewski z Unii Miasteczek Polskich, który podjął kwestię podstępu do wyników badań dla wójtów i burmistrzów. To generowałoby bowiem szybsze podejmowania decyzji w sprawie ewentualnej nauki mieszanej. Obecnie wyniki badań na koronawirusa traktowane są jako dane wrażliwe i objęte tajemnicą.

Głos zabrała również wiceprezydent Bygdoszczy, Iwona Waszkiewicz, która zaproponowała, aby bieżący rok szkolny przeznaczyć na wdrożenie programu przygotowującego polskie szkoły na naukę zdalną.

Z kolei Mariusz Banach, wiceprezydent Lublina pytał o to, czy nauczanie hybrydowe znajdzie bardziej szczegółowe usankcjonowania prawne.

Na kwestie poruszone przez stronę samorządową odpowiedział w pierwszej kolejności Minister Edukacji Narodowej. Powołał się na brak zgłoszeń dotyczących środków ochrony osobistej, z czego wyłonił się wniosek o braku konieczności dodatkowego wsparcia. Zapewnił także o funkcjonującej od dawna platformie służącej nauczaniu na odległość. W odpowiedzi na postulat dodatkowego wsparcia finansowego, Dariusz Piontkowski mówił o istniejących programach służących wsparciu.

Odnosząc się do regulacji prawnych dotyczących nauczania hybrydowego, minister powołał się na wydane rozporządzenie w tej sprawie. Odniósł się także do wynagrodzeń dla nauczycieli – nauczycielom należy się wynagrodzenie bez względu na to, czy zajęcia prowadzone są w formie stacjonarnej czy zdalnej.

Do pytania odnośnie szczepień na grypę odniósł się natomiast Jarosław Pinkas. Jego zdaniem niewystarczająca ilość szczepionek w tym roku spowodowana jest niedostatecznym wyszczepianiem się Polaków w latach poprzednich. Ma jednak nadzieję, że sytuacja się zmieni i że Polacy skorzystają ze szczepionek w tym roku.

Finansowanie zadań oświatowych

Swoje wystąpienie Dariusz Piontkowski rozpoczął od kwestii części oświatowej subwencji ogólnej. Zwrócił uwagę na znaczący wzrost subwencji ze względu na wzrost wynagrodzeń nauczycieli. Powołał się także na dane według których w ostatnich latach zaobserwować można było wzrost dochodów jst ogółem a także wzrost dochodów własnych. Wskazał też na wzrost wpływów dochodów z podatków na przestrzeni ostatnich lat. MEN zdaje sobie sprawę z nieco trudniejszej sytuacji wywołanej pandemią, ale jak mówił Dariusz Piontkowski: „spadek dochodów nie jest aż tak duży jak część przedstawicieli samorządów próbowała to przedstawiać”. Zdaniem ministra edukacji mówiąc o finansach przeznaczanych na oświatę nie sposób pominąć inne funkcjonujące programy pomocowe rządu. Powołał się również na dane pokazujące, że na tle innych państw europejskich, ilość wydatków na szkolnictwo w Polsce jest na podobnym poziomie, a nawet nieco wyższe od przeciętnego państwa europejskiego.

Głos w dyskusji zabrał też Piotr Patkowski, wiceminister finansów, który na początku wykazał wzrost relacji wybranych dochodów i wydatków oświatowych JST do PKB. Wykazał również wzrost nominalny części oświatowej subwencji ogólnej a także wzrost dochodów z podatków.

Na posiedzeniu Komisji pojawił się też postulat strony samorządowej w sprawie powołania stałego zespołu do spraw monitorowania finansów oświaty. Uzgodniono, że temat zostanie podjęty podczas posiedzenia KWRiST 30 września i będzie dotyczył szczegółów funkcjonowania zespołu.

Ze strony samorządowej głos zabrał Marek Wójcik, który zwrócił się do strony rządowej z przypomnieniem, że wspomagając samorządy, wspomagają całe państwo. Odniósł się też do wynagrodzeń dla nauczycieli – wszyscy są zgodni co do tego, że powinni oni zarabiać więcej ze względu na ogrom swojej pracy. Jednakże wynagrodzenia nauczycieli wzrosły o 28,5 procenta a subwencja oświatowa o 15,6. Zaznaczył, że kluczowym problemem finansowania oświaty jest rozbieżność między podwyżkami nauczycielskimi, a tym ile potem samorządy na te podwyżki otrzymują pieniędzy z subwencji ogólnej. „Coraz więcej samorządów otrzymuje subwencję, która wystarcza tylko na płace dla nauczycieli, a niektórym nie wystarcza nawet na to” – mówił. Marek Wójcik poprosił też wszystkich obecnych o znalezienie wspólnej platformy do dyskusji.

Poruszane podczas posiedzenia kwestie skomentował Andrzej Porawski, sekretarz KWRiST. Zaznaczył, że chcąc rozmawiać o finansowaniu oświaty należy rozmawiać nie tylko o dochodach ale i o wydatkach. Wzrost wydatków jest natomiast dużo wyższy niż dochodów.

Swoje zdanie wyraził też Jacek Brygman, wójt gminy Cekcyn. Wyraził przekonanie, że strona rządowa w swoich prezentacjach nie pokazuje pełnych kosztów ponoszonych przez samorządy na rzecz edukacji. „To jest niemożliwe, żeby te dane tak bardzo się rozmijały” – mówił. Zaproponował stworzenie rzetelnego sprawozdania z wydatków na edukację obu stron – rządowej i samorządowej. W imieniu Związku Gmin Wiejskich złożył też postulat o faktyczne przywrócenie kompetencji co do kształtowania sieci szkolnej. Zasygnalizował też, że sporym problemem staje się duża liczba nauczycieli przebywających na urlopach dla poratowania zdrowia.

Z kolei prezydent Sopotu Jacek Karnowski podkreślił, że głos samorządów w sprawie zwiększenia części oświatowej subwencji ogólnej jest głosem o równy start dla wszystkich dzieci. Poparł także wniosek o utworzenie zespołu do spraw finansowania oświaty. Zaapelował również o zweryfikowanie programu nauczania.

Na postulaty odpowiedział minister Piontkowski zaznaczając, że minister edukacji nie kształtuje jednoosobowo wysokości subwencji, dlatego postulaty w tym zakresie powinny być kierowane do ministerstwa finansów i premiera. Zapewnił jednak o otwarciu na rozmowy o wysokości subwencji.