Poczta Polska S.A rozesłała do samorządów w całym kraju maile, w których domaga się udostępnienia danych ze spisu wyborców jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Na ich udostępnienie prezydenci, burmistrzowie i wójtowie dostali dwa dni. Na zlecenie Związku Miast Polskich w powyższej sprawie powstały opinie prawne.
W nocy z 22 na 23 kwietnia 2020 roku z adresu mailowego Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. na adresy mailowe urzędów gmin zostały wysłane wiadomości zawierające wniosek o przekazanie danych ze spisu wyborców. Jako podstawę prawną wniosku wskazano art.99 ustawy SARS w związku z decyzją Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 2020 roku dotyczącą podjęcia przez Pocztę Polską S.A. czynności niezbędnych do przygotowania przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 roku. Decyzja premiera nie została jednak dołączona do wniosku.
Dane, o których mowa powinny zostać przekazane w formie dokumentu opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem osobistym albo podpisem zaufanym za pośrednictwem platformy ePUAP. Podpis widniejący na wniosku to jedynie „Poczta Polska”.
Sporządzona opinia prawna mówi o tym, iż udostępnienie danych może nastąpić jedynie jeżeli są one potrzebne do:
- Realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
bądź - W celu wykonania innych obowiązków nałożonych przez organy administracji rządowej
Zdaniem sporządzających opinię, w obecnym stanie prawnym udostępnienie żądanych danych na potrzeby realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie jest uzasadnione. W obowiązującym stanie prawnym Poczta Polska S.A. nie ma ustawowo przypisanych zadań związanych z procesem wyborczym.
W opinii podkreślono także, że źródłem obowiązków po stronie operatora wyznaczonego, dotyczących realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie jest – zgodnie z art. 99 ustawy SARS – polecenie (decyzja czy inne rozstrzygnięcie) jakiegokolwiek organu administracji rządowej lecz przepisy prawa powszechnie obowiązującego.
W opinii czytamy także, że wyłącznie polecenia dotyczące spraw innych niż realizacja zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej spełniają drugą z przesłanek określonych w art. 99 ustawy SARS zobowiązując wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do udostępnienia wnioskowanych danych.
W opinii podkreślono, że ustawa SARS czy też ustawa COVID nie przewidują żadnych sankcji za nieudostępnienie danych, o których mowa w art. 99 ustawy SARS czy też udostępnienie ich w terminie późniejszym aniżeli określony w tym przepisie. Polski system prawny przepisuje natomiast istotne sankcje związane z naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych.
W drugiej sporządzonej niezależnie opinii prawnej czytamy z kolei, że w obowiązującym stanie prawnym na dzień 23 kwietnia 2020 roku nie istnieje żaden przepis prawa, który z jednej strony upoważniałby organy jednostek samorządu terytorialnego, prowadzące rejestr wyborców, do przekazywania danych osobowych zawartych w spisach wyborców do osoby prawnej, jaką jest Poczta Polska S.A., a z drugiej strony zezwalałby osobie prawnej – Poczta Polska S.A na pozyskiwanie i dalsze przetwarzanie danych osobowych zawartych w spisach wyborców.
Także na dzień 23 kwietnia brak jest jakichkolwiek powszechnie obowiązujących przepisów, które nakładałyby na Pocztę Polską S.A. zadania związane z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Poczta Polska nie może wykonywać zadań związanych z powszechnymi wyborami korespondencyjnymi, gdyż wprowadzająca je do systemu prawnego odrębna ustawa nie weszła jeszcze w życie.
Dane osobowe obywateli chroni też Konstytucja RP. Art. 51 stanowi wyraźnie, że władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Zatem dane osobowe obywateli nie mogą być dowolnie przekazywane przez organy władzy publicznej innym podmiotom (np. spółkom akcyjnym).
Wydana opinia prawna wskazuje, iż w obowiązującym na dzień 23 kwietnia 2020 roku stanie prawnym przekazanie przez JST Poczcie Polskiej S.A. spisów wyborców, a zatem danych osobowych obywateli nastąpi bez podstawy prawnej i będzie stanowić jednoznaczne naruszenie art. 6 ust. 1 i 3 RODO.
Zdaniem autorów opinii należy mieć również na uwadze, że dane osobowe, w tym w szczególności te zawarte w spisie wyborców, podlegają ochronie prawnokarnej. Ich nieuprawnione udostępnienie może nosić znamiona przestępstwa. Przestępstwem może być także nakłanianie innej osoby do ujawnienia informacji przez wezwanie do przekazania określonych danych, w tym spisu wyborców.
