Kwintesencją instytucji samokontroli jest umożliwienie organowi administracji publicznej weryfikacji własnego działania (lub braku działania, czy też przewlekłości działania) bez konieczności angażowania sądu administracyjnego w ocenę zgodności tego działania (lub braku działania czy też przewlekłości działania) z prawem. Warunkiem skorzystania z instytucji samokontroli jest uwzględnienie przez organ administracji publicznej skargi w całości, a więc uznanie przez organ, że zarówno zarzuty, wnioski, jak i wskazana w treści skargi podstawa prawna są uzasadnione. W przypadku więc niepodzielenia przez organ niektórych zarzutów, zakwestionowania przedstawionej w skardze oceny prawnej naruszeń prawa bądź nieuwzględnienia w całości wniosków, organ powinien zrezygnować z wydania rozstrzygnięcia w trybie autokontroli i przekazać sprawę do rozpoznania sądowi.

Przy czym, kryteria oceny stosowanej przez organ administracji publicznej w trakcie samokontroli powinny odpowiadać kryteriom stosowanym przez sąd administracyjny w postępowaniu sądowoadministracyjnym, a więc samokontrola powinna być skoncentrowana na ocenie legalności działania (lub braku działania) tego organu.

Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2019, sygn. akt: II SA/Gd 127/19