Działanie na podstawie przepisów prawa wymaga ustalenia pełnego czy zostały spełnione przesłanki do podjęcia uchwały o zmianie nazwy ulicy. Wynika z tego obowiązek ustalenia czy nazwa ulicy upamiętnia osoby symbolizujące komunizm. Organ jednostki samorządu terytorialnego ma wyznaczony termin 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy wykonanie tego obowiązku. Tylko w ograniczonym zakresie można przyjąć, że powiązanie osoby z propagowaniem komunizmu jest faktem historycznym, powszechnie znanym. W wielu przypadkach ustalenia następują w wyniku podjętych badań, które dają podstawy do takiego stwierdzenia. Dotyczy to również przyjęcia kompetencji przez Wojewodę.

Elementem ustalenia jest opinia Instytutu Pamięci Narodowej-Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu. Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy o zakazie propagowania komunizmu "Wydanie zarządzenia zastępczego o którym mowa w ust. 2, wymaga opinii Instytutu Pamięci Narodowej-Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej niezgodność nazwy obowiązującej w dniu wejścia w życie ustawy z art. 1. Przepis art. 2 ust. 3 stosuje się odpowiednio. Artykuł 6 ust. 3 stanowi, że opinia potwierdza niezgodność nazwy obowiązującej w dniu wejścia w życie z art. 1 ustawy, a zatem obowiązuje wymóg jednoznaczności. Przedstawiona opinia Instytutu nie stwierdza jednoznacznego powiązania nazwy ulicy z propagowaniem komunizmu. Powiązanie określonego standardu etosu pracy z propagowaniem komunizmu wymaga wykazania. Przytoczenie faktów z życia nie daje podstaw by sądzić, że stanowią one wyraz propagowania komunizmu. Wydając zarządzenie zastępcze Wojewoda obowiązany jest do pełnej oceny wyczerpującego powiązania faktów z życia patrona ulicy z propagowaniem komunizmu. Przepisanie opinii Instytutu w uzasadnieniu zarządzenia zastępczego tego wymogu nie spełnia.

Wyrok NSA z dnia 13 listopada 2018 r., sygn. akt: II OSK 1821/18