Ostatnią nowelizacją ustawy o samorządzie powiatowym uregulowano na poziomie ustawowym kwestie związane z budżetem obywatelskim. Budżet obywatelski będzie traktowany jak szczególna forma konsultacji społecznych.
Tworzenie budżetów obywatelskich będzie nieobowiązkowe (wyjątkiem są miasta na prawach powiatu, co wynika z art. 5a ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym).
Jeżeli powiat zdecyduje się na wprowadzenie budżetu obywatelskiego to mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu będą decydować corocznie o części wydatków budżetu powiatu. Zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego będą musiały zostać uwzględnione w uchwale budżetowej powiatu. Ponieważ zgodnie z art. 233 ustawy o finansach publicznych wyłączna inicjatywa uchwałodawcza w zakresie projektu budżetu przysługuje zarządowi jednostki samorządu terytorialnego, w mojej ocenie już na tym etapie zarząd winien w projekcie uchwały budżetowej uwzględnić zadania wybrane do sfinansowania w ramach budżetu obywatelskiego.
Rada powiatu w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie może usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego. Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego będą mogły być dzielone na pule obejmujące całość powiatu i jego części w postaci gmin lub grup gmin. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że podjęcie decyzji o wprowadzeniu budżetu obywatelskiego może rodzić konieczność dokonania zmian w uchwale rady powiatu podejmowanej na podstawie art. 234 ustawy o finansach publicznych (uchwała w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej).
Niezależnie od powyższego rada powiatu w uchwale będzie określać wymagania, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego, w szczególności:
- Wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty;
- Wymaganą liczbę podpisów mieszkańców popierających projekt, przy czym nie może być ona większa niż 0,1% mieszkańców terenu objętego pulą budżetu obywatelskiego, w której zgłaszany jest projekt;
- Zasady oceny zgłoszonych projektów co do zgodności z prawem, wykonalności technicznej, spełniania przez nie wymogów formalnych oraz tryb odwołania od decyzji o niedopuszczeniu projektu do głosowania;
- Zasady przeprowadzania głosowania, ustalania wyników i podawania ich do publicznej wiadomości, biorąc pod uwagę, że zasady przeprowadzenia głosowania muszą zapewniać równość i bezpośredniość głosowania.
Ważnym jest aby cele, które będą realizowane w ramach budżetu obywatelskiego dotyczyły zadań leżących w gestii powiatu. Innymi słowy mieszkańcy nie będą mogli podjąć decyzji o wyborze do realizacji zadań, których powiat nie będzie mógł sfinansować (np. proponowane zadania nie są zadaniami publicznymi albo ich realizacja należy do kompetencji innych niż powiatowe organów władzy publicznej i nie ma instrumentów prawnych, które umożliwiałyby współpracę powiatu przy wykonaniu tego zadania).
