Zgodnie z art. 44b ustawy o zakładach opieki zdrowotnej rada społeczna jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu, który utworzył zakład oraz organem doradczym kierownika publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Chociaż w powołanym przepisie ustawodawca przesądził o roli rady społecznej jako organu nie podejmującego co do zasady wiążących decyzji z analizy art. 46 ustawy wynika, że niektóre z czynności podejmowanych przez radę będą miały taki właśnie charakter – np. zatwierdzanie regulaminu porządkowego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

Rada społeczna działa na podstawie:

• ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, która wskazuje na zasady powoływania rady i określenia jej składu osobowego oraz zadania,
• statutu zakładu opieki zdrowotnej, który określa skład rady społecznej, czas trwania jej kadencji określa oraz zadania rady społecznej inne niż wynikające z ustawy,
• regulaminu rady społecznej, który określa sposób zwoływania posiedzeń rady społecznej, tryb pracy i podejmowania uchwał.

Ustawodawca wyraźnie rozgranicza zakres przedmiotowy w/w aktów.

Nie tylko jako zbędne, ale jako błąd należy potraktować często praktykowane powielanie zapisów ustawy lub statutu w regulaminie rady społecznej, np. poprzez zamieszczenie w nim zapisów dotyczących składu, zadań lub kadencji rady społecznej. Takie rozwiązanie jest również mało praktyczne – każdorazowa zmiana ustawy lub statutu zakładu opieki zdrowotnej w tym obszarze pociąga za sobą niezgodność zapisów regulaminu z w/w aktami.

Niedopuszczalne jest również zamieszczanie w statucie zakładu zapisów dotyczących np. trybu pracy rady społecznej – wyłączną kompetencję w tym zakresie ma rada społeczna, a umieszczenie tych zapisów w statucie powoduje, że są one również zatwierdzane przez organ założycielski. Ze względu na przedmiot, zadania rady społecznej wynikające z ustawy można podzielić na zadania o charakterze:

• majątkowym (np. przedstawianie podmiotowi, który utworzył publiczny zoz, wniosków i opinii w sprawie zmiany lub rozwiązania umowy o udzielenie publicznego zamówienia na świadczenia zdrowotne),
• pracowniczym (np. przedstawianie podmiotowi, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej, wniosków i opinii w sprawie rozwiązania stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej o zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej z kierownikiem zakładu),
• finansowym (np. przedstawianie kierownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej wniosków i opinii w sprawie podziału zysku),
• porządkowo-organizacyjnym (np. uchwalanie statutu zakładu, dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych przez osoby korzystające ze świadczeń zakładu).