Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Zdrowia przedstawiona została informacja przygotowana przez NIK o wynikach kontroli opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym wraz ze stanowiskiem Ministra Zdrowia.

Zakres raportu „Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym” objął lata 2016-2017. Wyniki przeprowadzonej kontroli obrazują bardzo trudną sytuację w zakresie ochrony zdrowia dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. System opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym, szczególnie w zakresie opieki profilaktycznej, w ocenie NIK, nie gwarantuje bezpieczeństwa zdrowotnego populacji, o czym świadczy zwiększająca się liczba dzieci i młodzieży z problemami zdrowotnymi.

Najczęstsze problemy zdrowotne

Najczęstszymi problemami zdrowotnymi dzieci i młodzieży w roku 2016 były: zniekształcenia kręgosłupa, alergię, zaburzenia refrakcji i akomodacji oka, otyłość, niedokrwistość, zaburzenia rozwojowe, choroby tarczycy, alergie skórne, choroby układu moczowego, nowotwory oraz cukrzyca. To co niepokoi szczególnie to wzrost o ponad 5% liczby rozpoznawanych chorób tarczycy dzieci i młodzieży, wzrost dzieci chorujących na nowotwory o prawie 15% oraz wzrost o prawie 3,5% przypadków niedokrwistości.

Organizacja opieki

Sposób organizacji tej opieki nieefektywnie wykorzystuje istniejące zasoby finansowe i osobowe, brak jest także wskaźników określających pożądaną liczbę kadry medycznej sprawującej opiekę nad uczniami w odniesieniu do wielkości populacji.

Kadra medyczna

Głównym problemem jest brak wystarczającej kadry medycznej oraz duży odsetek kadry medycznej w wieku powyżej 60 lat. Największy odsetek kadry medycznej aktywnej zawodowo w wieku powyżej 60 lat występuje wśród lekarzy POZ, pielęgniarek oraz higienistek szkolnych. Najwięcej pielęgniarek, pracujących w szkołach, znajduje się w przedziale wiekowych 40-60 lat (70%), najmniej zaś mamy pielęgniarek poniżej 40 r. ż (jedynie 4%), pielęgniarki po 60 r. ż stanowią odsetek 23%.

Dostęp do świadczeń POZ

Występują także duże dysproporcje w dostępie do świadczeń POZ dzieci w zakresie terytorialnym. Najwyższy wskaźnik lekarzy POZ przypadających na 10 tys. dzieci jest w województwie śląskim- 80 lekarzy a najniższy w województwie łódzkim- 30 lekarzy.

Gabinety profilaktyki zdrowotnej

Odsetek szkół podstawowych posiadających gabinet profilaktyki zdrowotnej wynosił średnio około 50%. Gabinety posiadało 86% szkół w miastach i tylko 30% szkół na wsi. W gimnazjach odsetek szkół posiadających gabinet profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej wynosił średnio 46%. W miastach gabinety posiadało 62% szkół a na wsi niecałe 30%, natomiast w pozostałych rodzajach szkół gabinet profilaktyki posiadało ok. 60% szkół.

Pomieszczenia udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w szkołach

W 5 spośród 11 kontrolowanych podmiotów leczniczych, pielęgniarki lub higienistki szkolne udzielały uczniom profilaktycznych świadczeń zdrowotnych w pomieszczeniach niespełniających warunków realizacji świadczeń. Świadczenia udzielane były w pomieszczeniach zastępczych, a były to: sale lekcyjne, pokoje nauczycielskie, biblioteki, sale komputerowe, stołówka szkolna, gabinet logopedy czy pomieszczenia piwnic.

Wymiar czasu udzielania świadczeń

W 7 z 11 skontrolowanych podmiotów leczniczych, czyli w 63% stwierdzono brak dostępności świadczeń pielęgniarki w wymiarze czasu pracy proporcjonalnym do liczby uczniów objętych opieką. W kontrolowanych podmiotach wymiar czasu pracy był niższy w stosunku do liczby uczniów objętych opieką.

Profilaktyczne badania lekarskie- bilans

W ramach profilaktycznych badań lekarskich, sprawozdawanych przez lekarzy POZ, w 2016 r., zbadano 65% uczniów spośród podlegających badaniu. Najmniejszy udział zbadanych w tym badaniu nastąpił w populacji uczniów z ostatniej klasy szkoły ponadgimnazjalnej do ukończenia 19 r. ż., było to odpowiednio 50% uczniów.

Próchnica

Odsetek dzieci objętych próchnicą w Polsce w 2016 r. stanowił średnio 84%, w tym dzieci w wieku do 5 lat - 77%, w wieku 7 lat - 89% (!), a w wieku 12 lat- 85%. Pod względem występowania próchniczy u dzieci w wieku do 12 lat na tle innych krajów europejskich Polska znajduje się (niechlubnie) na jednym z pierwszych miejsc! Dla porównaniu w Niemczech jedynie u 19% dzieci w wieku do 12 lat stwierdzono próchnice.

Uchylanie się od obowiązku szczepień

Kolejnym problemem jest wzrost liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień. W 2017 r. liczba tych osób wyniosła 30 tys. i wzrosła aż o 30% w porównaniu do roku 2016. Nie sposób pominąć, że w 2017 r. mieliśmy odnotowane  63 zachorowania na odrę w roku 2018 było ich już 339, zaś do 15 lutego 2019 r. odnotowanych zostało 217 przypadków zachorowań na odrę. W tym wypadku liczby mówią same za siebie.

Podczas dyskusji nad raportem poruszone zostały następujące problemy:

• Problem dzieci z wadami podstawy- co drugie dziecko w Polsce ma wady postawy, niestety nie ma poradni rehabilitacyjnych dla dzieci, do których można byłoby kierować małych pacjentów.
• Problem zwiększonej zachorowalności dzieci i młodzieży na choroby psychiczne już od bardzo młodego wieku, w tym wzrost popełnianych przez dzieci i młodzież samobójstw.
• Wzrost liczby przypadków niedokrwistości u dzieci o 3,5%. Wzrost ten świadczy głównie o nieprawidłowej diecie, niedożywieniu, nieprawidłowym karmieniu, brakach w suplementacji żelaza. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, że przy wzroście dzieci otyłych wzrasta również odsetek dzieci z niedokrwistością.
• Wzrost odsetka dzieci otyłych w tym dzieci skrajnie otyłych.

Z pełnym zapisem posiedzenia można zapoznać się tutaj.