Decyzje wydane na podstawie art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej mają charakter uznaniowy. Nawet zatem trudna sytuacja bytowa osoby zobowiązanej nie zwalnia z obowiązku zwrotu świadczenia, gdyż znaczny ciężar związany z wykonaniem tego obowiązku nie jest jeszcze równoznaczny ze "szczególnym przypadkiem", o którym mowa w tym przepisie. Wyrok NSA z 21 lipca 2020 r. sygn. I OSK 3349/19.

Zgodnie z art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty.

W sprawie organ nakazał zwrot nienależnie pobranego świadczenia (zasiłku stałego za dwa miesiące). Jednocześnie organ podzielił raz żądaną kwotę na 5 miesięcznych rat. Sąd oddalając skargę kasacyjną strony wskazał, że organy ustaliły sytuację materialną i bytową skarżącego, który stale korzysta z pomocy socjalnej. Stan zdrowia skarżącego, jak i utrudnione możliwości podjęcia pracy, aczkolwiek niewykluczające wykonywania prac dorywczych, pozwoliły przyjąć, że strona jest w stanie zwrócić nienależnie pobraną kwotę przy rozłożeniu jej na 5 miesięcznych rat. Pozwoliło to wypełnić ustawowy warunek uniknięcia nadmiernego obciążenia oraz zniweczenia skutków udzielanej pomocy.

Źródło: CBOSA