Czas pandemii koronawirusa niezwykle dobitnie pokazał, jak bardzo Polacy potrafią się zjednoczyć i nieść pomoc potrzebującym. W postawie pomocniczości i wolontariatu wciąż brakuje jednak systematyczności i trwałości. Obecna sytuacja w Polsce skłania do refleksji na temat rozwoju społeczeństwa obywatelskiego o czym traktuje kolejna już część Alertu społecznego.

Filantropia postrzegana jest głównie jako akt jednostronny: od darczyńców do organizacji, a godność w pomaganiu dotyka relacji wzajemnej, nie jednostronnej. Organizacje obywatelskie dysponują wartościami, które mogą być inspirujące dla przedstawicieli firm prywatnych. Czas kryzysu wymaga od nas podjęcia takich form współpracy partnerskiej, w których kształtują się nowe paradygmaty dla zrównoważonego gospodarowania zasobami ludzkimi jak i materialnymi. W takim ujęciu żadna ze stron nie jest instrumentalnie traktowana. Filantropi, szczególnie korporacyjni, pełnili na początku epidemii ważną funkcję – pomostową. Wspierali placówki ochrony zdrowia, domy pomocy społecznej, noclegownie dla osób bezdomnych. Wiele firm zaangażowało się w sposób autentyczny, ale były też takie, które potraktowały filantropię i solidarne działanie, jako sposób na wzmocnienie wizerunku.

Dla wielu osób wsparcie finansowe oznacza jednorazową wpłatę na rzecz WOŚP w ulicznej zbiórce. Dla funkcjonowania większości instytucji (np. gazet lokalnych, instytucji kultury, think tanku, nawet instytucji opiekuńczej np. hospicjum) taka impulsywna pomoc nie jest rozwiązaniem.

Z badań prowadzonych od ponad 20 lat przez Stowarzyszenie KLON/JAWOR wynika, że iż darowizny stanowią 14% wszystkich pieniędzy, którymi dysponują NGO. Ponad połowa – 54% to pieniądze publiczne krajowe i zagraniczne (otrzymane w formie grantów). Z innego badania na temat aktywności Polaków w organizacjach obywatelskich6 wynika, że niespełna dwie trzecie dorosłych Polaków (57%) nie działa w żadnej organizacji o charakterze obywatelskim.

Autorzy Alertu społecznego rekomendują następujące działania:

• Rząd powinien przeanalizować skuteczność różnych mechanizmów promujących filantropię i dzielenie się pieniędzmi z NGO. Systemy podatkowe promujące filantropię, powinny być przejrzyste, efektywne.
• Wolontariat (szczególnie kompetencji) mógłby być jedną z podstaw uzyskania ulg podatkowych dla darczyńców indywidualnych lub (jeśli byłby realizowany w czasie pracy) podstawą do uzyskania zwrotu kosztów przez pracodawcę. Zastosowanie „wariantu słowackiego”, który pozwala przedsiębiorstwom odliczyć 1% CIT na organizacje pożytku publicznego. System słowacki umożliwia firmom przekazanie 1% CIT lub 2%, ale pod warunkiem, że firma realnie przeznaczy na darowizny nie mniej niż 0,5% swojego dochodu.
• Edukację społeczną na temat realizowanych przez NGO różnych funkcji: pracodawcy, różnorodności zadań i typów, sposobów działania.
• Stworzenie takiej formy ocen filantropii korporacyjnej, CSR-u, która uwzględnia audyty dostawców, audyt struktury kosztów ponoszonych w ramach działalności społecznej, istnienia konfliktu interesów. Raporty powinny uwzględniać normę ISO 26000.

Z pozostałymi rekomendacjami można zapoznać się w treści Alertu, który dostępny jest tutaj.