Społeczeństwo polskie staje przed wyzwaniami wynikającymi ze zmian w strukturze demograficznej ludności. W 2050 roku już 13,7 miliona Polaków będzie miało ukończone 60 lat. Osoby w tym wieku będą stanowiły ok. 40 proc. ogółu ludności. Dlatego też z myślą o osobach starszych podejmowanych jest szereg działań, które mają na celu poprawę warunków ich życia. Dotyczy to zarówno ich sytuacji materialnej, dostępu do opieki zdrowotnej, jak także aktywności społecznej, edukacyjnej i kulturalnej.
Cel wszystkich tych działań jest taki sam - podwyższenie poziomu życia osób starszych, tak by jak najdłużej pozostawali w zdrowiu i samodzielności, a także wzmacnianie tradycyjnej roli osób starszych w rodzinie jako osób kształtujących jej tożsamość. Z drugiej strony ważna jest także pomoc dla osób starszych, niesamodzielnych pozostających w domach.
Największą bolączką osób starszych jest obawa przed społecznym wykluczeniem po przejściu na emeryturę. Po okresie aktywnej pracy zawodowej seniorzy muszą często się mierzyć z brakiem zajęć, monotonią dnia i samotnością.
Do działań realizowanych w ramach polityki senioralnej należy zaliczyć program „Senior+”. Dzięki środkom z programu rozbudowywana jest w całym kraju sieć placówek Dziennych Domów „Senior+” i Klubów „Senior+”, w których osoby starsze znajdują dedykowaną dla siebie ofertę zajęć edukacyjnych, sportowych, kulturalnych, obejmujących także aktywizację społeczną, rehabilitację i usługi socjalne. Wizyta w tego rodzaju placówkach to okazja do nawiązywania przyjaźni, integracji społecznej, rozwijania zainteresowań i pasji, dla których w okresie życia zawodowego często nie było czasu.
Innym działaniem wspierającym aktywność osób starszych jest Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych (ASOS). To program dla osób 60+, które kończąc aktywność zawodową pozostają w dobrej kondycji psychofizycznej. Mają potencjał, kwalifikacje, życiowe doświadczenie i czas wolny, który można i należy zagospodarować, dzięki tworzeniu odpowiedniej oferty aktywności społecznej. Dzięki dofinansowaniu z programu ASOS osoby starsze mogą korzystać z różnego rodzaju zajęć edukacyjnych, artystycznych, sportowych, warsztatów. Uczestniczą w życiu lokalnej społeczności.
Co roku na ten cel przeznaczanych jest 40 mln zł. Organizacje pozarządowe i inne podmioty działające na rzecz osób starszych mogą ubiegać się o dofinansowanie od 20 do 200 tysięcy. W latach 2016-2018 dofinansowanych zostało w ten sposób ponad 1 100 projektów, z których skorzystało blisko 450 tys. osób starszych, w tym prawie 30 tys. osób niepełnosprawnych. W tym roku dofinansowanie w ramach ASOS otrzymało kolejna 300 projektów.
Odpowiedzią na wyzwania, jakie stawiają przed Polską zachodzące procesy demograficzne jest także uruchomiony w zeszłym roku program „Opieka 75+”. Dzięki programowi seniorzy w wieku 75 lat i więcej, z małych gmin, do 60 tys. mieszkańców, mogą skorzystać z usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych, których bardzo często byli pozbawieni.
Realizacja tych usług jest zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym i finansowanym ze środków budżetu gminy. Dzięki programowi Opieka 75+ gmina może otrzymać dotację celową w wysokości do 50% kosztów realizacji usług. Z budżetu państwa wydano na ten cel w 2018 r.4,3 mln zł. W ten sposób udało się objąć opieką 2,8 tys. osób starszych w 394 gminach. W tym roku deklarację przystąpienia do programu Opieka 75+ zgłosiło 427 gmin z usługami dla ok. 3,7 tys. osób.
W tym roku wszedł w życie nowy program „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023”. Program ma zapewnić pomoc nie tylko dzieciom z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji, ale także osobom starszym, niepełnosprawnym, o niskich dochodach. W ramach programu seniorzy, którzy ze względu na podeszły wiek czy niepełnosprawność nie są w stanie sami przygotować sobie obiad i rzadko opuszczają dom, otrzymują codziennie gorący posiłek do domu.
Program finansowany jest ze środków budżetu państwa oraz środków własnych jednostek samorządu terytorialnego. Ogólna kwota środków w całym okresie realizacji programu wyniesie 2,75 mld zł, rocznie 550 mln zł.
Osoby starsze znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej np. dotknięte ubóstwem, niepełnosprawnością, bezdomnością, długotrwałą lub ciężką chorobą mogą także liczyć na wsparcie w formie paczek z artykułami spożywczymi lub posiłków w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020.
Z programu mogą korzystać osoby, które spełniają kryterium dochodowe. Od 1 października 2018 r. wynosi ono w przypadku osoby samotnie gospodarującej 1 402 zł, natomiast w przypadku osoby w rodzinie - 1 056 zł.
W 2018 r. pomoc żywnościową w ramach tego programu otrzymało łącznie ok. 1,4 mln osób najbardziej potrzebujących, w tym ponad 135 tys. osób powyżej 65. roku życia (ok. 10% wszystkich odbiorców).
Od 2019 r. o Kartę Dużej Rodziny mogą ubiegać się wszyscy, którzy kiedykolwiek wychowali co najmniej troje dzieci, a więc także seniorzy.
Karta Dużej Rodziny to system zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin 3+ zarówno w instytucjach publicznych, jak i w firmach prywatnych. To zniżki na przejazdy kolejowe, na zakup ubrań, obuwia, kosmetyków, czy książek. Kartę Dużej Rodziny wspiera 5,6 tys. partnerów w ok. 26 tys. punktach w całej Polsce.
Źródło: MRPiPS
