Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała placówki udzielające pomocy dzieciom z dysfunkcjami. NIK skontrolowała, czy wymagające pomocy dzieci i ich rodziny były objęte skuteczną pomocą. Zbadano 25 placówek, w tym publiczne i niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, przedszkola oraz specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze. Wyniki przeprowadzonych kontroli nie są zadowalające.
Dzieci z dysfunkcjami i ich rodziny nie mogą liczyć na łatwo dostępną i skuteczną terapię w ramach wczesnego wspomagania rozwoju. System pomocy jest źle zorganizowany. Dzieci diagnozowane są zbyt późno, do tego trwa to zbyt długo, a następnie pomoc jest planowana i udzielana nierzetelnie. W części placówek nie realizowano wszystkich zaleceń z opinii, a ponadto ograniczano czas zajęć dzieci. Brakuje także kompleksowości i spójności prowadzonego wsparcia, bo różne placówki udzielające pomocy dziecku nie współpracują ze sobą.
Kontrola NIK wykazała, że dla prawie połowy dzieci wczesne wspomaganie rozwoju nie było dostępne w placówkach położonych blisko ich miejsca zamieszkania. Tylko niewielka część rodziców uzyskała dofinansowanie do kosztów dowozu dzieci na zajęcia.
W większości skontrolowanych poradni tj. w siedmiu z jedenastu, dzieci z dysfunkcjami oczekiwały od trzech do czterech miesięcy na pierwszy kontakt ze specjalistą. Duża liczba dzieci diagnozowanych w tych poradniach (od 33% do 81%) uzyskała opinię o potrzebie wczesnego wspomagania po upływie kolejnych miesięcy – od czterech do nawet 33. Długotrwałość procesu wydawania opinii spowodowana była oczekiwaniem na wyniki badań przeprowadzanych w poradni lub innych ośrodkach oraz na wizytę u lekarzy specjalistów. Niepokojące jest również to w połowie zbadanych przez NIK placówek ograniczano wymiar godzinowy wsparcia. Rozporządzenie mówi o od czterech do ośmiu godzin w miesiącu. W większości przypadków przyznawano minimum, czyli tylko cztery godziny.
Planowanie i realizacja wsparcia w ramach wczesnego wspomagania nie były w pełni prawidłowe. W 16 placówkach oświatowych, ze skontrolowanych 25, prowadzących terapię dzieci z dysfunkcjami, dla części z nich nie zapewniono realizacji wszystkich zaleceń zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania, systematycznej realizacji godzinowego wymiaru zajęć adekwatnego do potrzeb oraz organizacji zajęć ze specjalistami o wymaganych kwalifikacjach. Placówki te nie nawiązywały także współpracy z podmiotami leczniczymi lub innymi placówkami udzielającymi pomocy dziecku i jego rodzinie, aby zapewnić kompleksowość i spójność udzielanego wsparcia. Wynikało to z nierzetelnego realizowania zadań przez zespoły powołane do planowania i prowadzenia wczesnego wspomagania rozwoju, braków kadrowych i lokalowych występujących w tych placówkach oraz ograniczeń finansowych, skutkujących zmniejszaniem wymiaru wsparcia.
W latach 2015-2017 w większości placówek publicznych objętych kontrolą (68%) na realizację wczesnego wspomagania przeznaczano mniej środków niż przysługujące w ramach części oświatowej subwencji ogólnej. Było to spowodowane „oszczędnościowymi” ograniczeniami w planowaniu środków na wczesne wspomaganie rozwoju narzucanymi przez organy prowadzące, brakiem wiedzy dyrektorów tych placówek o wysokości należnych kwot oraz nierealizowaniem części zaplanowanych zajęć z dziećmi i ich rodzinami. W ponad połowie placówek publicznych (tj. w 12 z 22) nieprawidłowo ewidencjonowano wydatki na wczesne wspomaganie rozwoju.
We wszystkich 25 skontrolowanych placówkach, w których zorganizowano wczesne wspomaganie rozwoju dziecka , planowaniem i realizacją tego wsparcia zajmowały się zespoły wczesnego wspomagania rozwoju. W siedmiu z nich skład Zespołów nie był zgodny z wymogami rozporządzeń z 2013 r. i 2017 r. w sprawie wczesnego wspomagania, tj. nie zapewniono w nim udziału niektórych wymaganych specjalistów (głównie psychologa) lub powoływano do niego osoby nieposiadające odpowiednich kwalifikacji. W 16 placówkach powołane Zespoły nierzetelnie realizowały zadania związane z planowaniem wsparcia. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na niesporządzaniu indywidualnych programów wczesnego wspomagania, nieprzestrzeganiu zasady zespołowości przy ich opracowaniu lub nieumieszczaniu w nich wszystkich treści wymaganych rozporządzeniem z 2017 r. w sprawie wczesnego wspomagania. Dla części dzieci nie określono w indywidualnych programach wczesnego wspomagania kierunków wsparcia odpowiadających zaleceniom zawartym w opiniach o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju.
W wyniku kontroli skierowano wniosek do Ministra Edukacji Narodowej o dokonanie nowelizacji ustawy - Prawo oświatowe o zapisy pozwalające na poprawę spójności działań terapeutycznych podejmowanych w odniesieniu do dzieci z niepełnosprawnościami w różnych placówkach oświatowych. Skierowano także szereg wniosków do samorządów lokalnych odpowiadających za finansowanie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Mają one na celu poprawę warunków realizacji wsparcia.
Źródło: www.nik.gov.pl
