Posłowie nadzwyczajnej podkomisji pochylą się nad trzema projektami zmiany ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dwoma poselskimi i prezydenckim. Wszystkie trzy wpłynęły w końcówce ubiegłego roku. W marcu br. podczas dyskusji ogólnej, jako projekt bazowy do dalszego procedowania wybrano propozycję prezydencką.
Wspólny punkt wyjścia i prawie te same kierunki zmian
Wszystkie trzy projeky dotyczą kwestii zmiany przeznaczenia użytków rolnych klas I-III. Projekt prezydencki (druk 3157) przewiduje wprowadzenie w określonych przypadkach zwolnienia z obowiązku każdorazowego uzyskiwania zgody ministra rolnictwa. Projekt klubu PO (druk nr 2968) wprowadza pojęcie "zwartego obszaru projektowanego" i zakłada umożliwienie przekształcenia na cele nierolnicze i nieleśne, bez zgody ministra rolnictwa, gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia nie przekracza 0,5 ha. Natomiast projekt PSL dotyczy uchwalania i wykonywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminach wiejskich i podmiejskich oraz uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy na obszarach, na których nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Trzeba odkrecić, co wcześniej zostało zakręcone za mocno?
Jako uzasadnienie zmiany przywołuje się obeny, niekorzystny w opinii aurorów, stan rzeczywisty, będący konsekwencją podjętych wcześniej rozwiązan prawnych. Niezależnie od zmiany sposobu przeznaczenia gruntów rolnych klas I-III w trybie określonym obecną ustawą (utrzymującym się na poziomie 1 tys. ha rocznie) nastąpiło niekontrolowane przeznaczanie na cele nierolnicze gruntów tych klas w oparciu o możliwość dokonania tego w przypadku, gdy zwarty obszar projektowany do zmiany przeznaczenia nie przekraczał 0,5 ha. Ten pomyślany jako wyjątek przepis stał się polem nadużyć stwierdzonych w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Aby przeciwdziałać tym praktykom uchwalona 8 marca 2013 r. ustawa o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych wprowadziła obowiązek uzyskiwania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi na zmianę przeznaczenia wszystkich gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III. W konsekwencji taka zmiana uniemożliwiła pozarolniczą działalność inwestycyjną na takich użytkach bez uprzedniego uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i uzyskania w ramach procedury planistycznej zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. W opinii kancelarii prezydenta „Ta słuszna co do zasady nowelizacja okazała się jednak zbyt daleko idąca – doprowadziła bowiem do sytuacji, w której niemożliwe jest (bez przeprowadzenia kosztownej procedury planistycznej) zagospodarowanie nieruchomości zlokalizowanych wśród istniejącej, gęstej zabudowy i tym samym niemających już i niemogących mieć w przyszłości znaczenia dla produkcji rolniczej.”.
Wychodząc od tej przesłanki, konieczność poprawy tego stanu stała się impulsem do próby przywrócenia pierwotnych, niekorzystnych z punktu widzenia ochrony gruntów rolnych rozwiązań, co przewidywał wniesiony do sejmu 22 lipca 2013 r. projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (druk sejmowy nr 1783). Projekt ten został negatywnie oceniony przez Biuro Analiz Sejmowych, które wskazało, że wprowadzenie rozwiązania postulowanego w przedłożonym projekcie może przyczynić się do osłabienia ochrony gruntów rolnych o najwyższej przydatności produkcyjnej, co w szczególności może sprzyjać procederowi dzielenia zwartych terenów rolnych na mniejsze obszary – poniżej 0,5 ha – wyłącznie w tym celu, aby można było przeznaczyć grunty rolne na cele nierolnicze z pominięciem ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W toku dalszych prac legislacyjnych wprowadzone zostały zmiany do projektu, jednakże prowadziły one do dalszej liberalizacji zmiany przeznaczenia użytków rolnych klas I-III. Ustawa o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych została uchwalona 10 czerwca 2014 roku. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odmówił jej podpisania wskazując, że troska o zachowanie najcenniejszych gruntów rolnych oraz dbałość i środowisko wymaga, aby decyzje o przeznaczeniu na cele nierolnicze gruntów rolnych o najwyższej wartości były podejmowane wyłącznie wówczas, gdy korzyści społeczne są co najmniej adekwatne do strat wynikających z ich utraty. Zdaniem Prezydenta uchwalona ustawa nie gwarantowała tego standardu. 10 października 2014 r. Sejm nie przyjął wniosku o ponowne uchwalenie ustawy, utrzymując tym samym stan prawny.
W tej sytuacji, w opinii prezydenta niezbędne stało się wniesienie projektu, który znosi konieczność uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III w przypadkach oczywistych, gdy planowana inwestycja prowadzi do uzupełnienia już istniejącej gęstej zabudowy. Jak piszą autorzy, celem wnoszonej ustawy nie jest ułatwienie urbanizacji użytków rolnych klas I-III znajdujących się w terenach do tej pory niezainwestowanych. W takim przypadku interes publiczny jednoznacznie przemawia za koniecznością oceny przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi oceny zasadności zmiany sposobu użytkowania gruntów. W opinii autorów projektu prezydenckiego nie jest to istotne ograniczenie możliwości rozwoju. Wskazują że potrzeby związane z urbanizacją mogą być w całości zaspokojone poprzez przeznaczanie pod zabudowę najsłabszych gruntów w klasach IVb-VI, w granicach administracyjnych miast oraz na terenach podmiejskich.
Źródło: sejm.gov.pl
