Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozstrzygając jedną ze spraw udzielił negatywnej odpowiedzi na tytułowe pytanie. Dlaczego?
W omawianej sprawie Skarżącemu cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami w kat. B już na mocy decyzji z grudnia 2013 r. – z uwagi na niepoddanie się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji na które został skierowany w związku z popełnionymi wykroczeniami drogowymi (m.in. przekroczeniem tylko jednego dnia liczby 24 punktów karnych). Następnie, co również nie budziło jakichkolwiek wątpliwości, Skarżący został skazany prawomocnym wyrokiem karnym za przestępstwo określone w art. 180a Kodeksu karnego, tj. za nierespektowanie postanowień ww. decyzji. Sąd przypomniał, że tym samym decyzja z grudnia 2013 r. cofająca uprawnienia do kierowania pojazdami w kat. B z uwagi na niepoddanie się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji nadal pozostaje w obrocie prawnym, bowiem Skarżący nie przystąpił do egzaminu, na który został skierowany przez Policję (przedłożył jedynie badania psychologiczne).
Tym samym, skoro Skarżącemu cofnięto już w 2013 roku uprawnienia do kierowania pojazdami, których dotychczas nie odzyskał, to nie można było w ocenie Sądu względem niego ponownie zastosować tej samej instytucji odnośnie do tej samej kategorii prawa jazdy z powodu wyroku karnego wydanego z uwagi na naruszenie właśnie decyzji o cofnięciu uprawnień z 2013 roku. Wprawdzie w sprawie pojawiły się dwie różne przyczyny cofnięcia uprawnień, co było w ocenie Sądu powodem błędnego działania organów, lecz ponowne zastosowanie w istocie tej samej instytucji (cofnięcia uprawnienia wg tej samej kategorii) nie było dopuszczalne. Równocześnie Sąd przyznał, że przepisy prawa precyzyjnie tej kwestii nie rozstrzygają (brak jest przepisu wprost wskazującego na to, że cofnąć można wyłącznie uprawnienia posiadane i jak w takiej sprawie powinien zachować się organ).
Niemniej według Sądu w sytuacji takiej jak zastana w sprawie niniejszej organy nie miały podstaw do ponownego cofania Skarżącemu uprawnień do kierowania pojazdami w kat. B, skoro miał on już je cofnięte i ich nie odzyskał. Powodem do takiego działania organów nie mógł być art. 182 k.k.w. Przepis ten w § 1 zawiera przede wszystkim regułę powinnego zachowania sądu karnego, zgodnie z którą w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, sąd ten przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Jeżeli skazany wykonuje zawodowo czynności związane z prowadzeniem pojazdów, o orzeczeniu sąd zawiadamia ponadto bezzwłocznie pracodawcę, u którego skazany jest zatrudniony. Z kolei w § 2 tego przepisu ustawodawca zobowiązał organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, do cofnięcia uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz ustanowił zakaz wydawania tych uprawnień w okresie obowiązywania orzeczonego środka karnego.
Przepis art. 182 § 2 k.k.w. według WSA nie może być rozumiany jako zawierający bezwzględny nakaz cofania uprawnień do kierowania pojazdami za każdym razem, kiedy zostanie wydane rozstrzygnięcie sądu karnego orzekające zakaz prowadzenia pojazdów. Działania organu muszą uwzględniać aktualną sytuację kierowcy, w tym to, czy posiada on w danym momencie uprawnienie do kierowania pojazdami. Inaczej mówiąc, bezprzedmiotowe jest cofanie uprawnień, jeżeli zgodnie z polskim prawodawstwem kierowca ich nie posiada, a tak właśnie jest w niniejszej sprawie.
Sąd zastrzegł także, iż zbędność orzekania o cofnięciu uprawnień uprzednio już cofniętych i nieodzyskanych przez kierującego nie oznacza, że osoba ta uprawnienia takie będzie mogła odzyskać jeżeli tylko ustaną przyczyny uzasadniające ich pierwotne cofnięcie. Na taką okoliczność ustawodawca przewidział swoistą regułę kolizyjną, zakazującą przywrócenia uprawnień. Wynika ona tak z art. 182 § 2 k.k.w. in fine, jak i z przepisu art. 12 ust. 1 pkt 2, 3 i 5 ustawy o kierujących pojazdami.
Równocześnie WSA przypomniał, że interes Państwa i bezpieczeństwa w ruchu drogowym jest gwarantowany przez wskazane wyżej reguły działania organów mające zagwarantować to, aby osoba z zakazem prowadzenia pojazdów nie mogła nie tylko uzyskać tych uprawnień (po raz pierwszy lub po przywróceniu), ale nawet nie będzie mogła przystąpić do egzaminu.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 października 2019 r., VII SA/Wa 885/19
Źródło: CBOSA