Rada Powiatu w drodze uchwały ustaliła wysokość stawek opłaty za zajęcie pasa drogowego dróg powiatowych na terenie Powiatu zarządzanych przez Powiatowy Zarząd Dróg. Część uchwały zaskarżył Prokurator Rejonowy, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przychylił się do skargi. Z jakich względów?
WSA w Olsztynie wskazał, że zakwestionowany § 4 ust. 1 pkt 4 uchwały przewidywał, iż za zajęcie pasa drogowego ustala się następujące stawki opłat za każdy dzień zajęcia 1 m2 pasa drogowego zajętego przez rzut poziomy obiektu budowlanego, niezwiązanego z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego – dla reklam świetlnych i podświetlanych stawkę opłat określoną w § 4 pkt 1 ust. 3 podwyższa się o 100%. W pkt. 5 Rada Powiatu uchwaliła zaś stawkę za 1 m2 powierzchni reklamy zawierającej informacje o gminie, powiecie lub województwie, w szczególności w postaci planów, map, tablic oraz promujących imprezy sportowe, kulturalno-oświatowe i rekreacyjne organizowane przez jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pożytku publicznego i organizacje społeczne, które wykażą się działalnością non-profit stawka wynosi 0,15 zł/1m2/dzień. Zaznaczyć należy, że pkt. 1-3 przewidywały, iż stawka ta wynosi 0,50 zł/1m2/dzień za zajęcie 1 m2 powierzchni pasa drogowego przez rzut poziomy obiektu budowlanego oraz 2 zł/1m2/dzień za zajęcie 1 m2 powierzchni pasa drogowego przez rzut poziomy tymczasowego stoiska handlowego i za 1 m2 reklamy.
Podstawę do wydania zaskarżonej uchwały stanowił art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych, zgodnie z którym organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego, z tym że stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 200 zł.
W ust. 9 art. 40 ustawodawca wskazał kryteria, które organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego winien uwzględnić przy ustalaniu stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu stawek, o których mowa w ust. 7 i 8, uwzględnia się:
- kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty;
- rodzaj elementu zajętego pasa drogowego;
- procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni;
- rodzaj zajęcia pasa drogowego;
- rodzaj urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym.
Jak wskazał Sąd, z treści art. 40 ust. 9 pkt 5 ustawy o drogach publicznych wynika, że kryteria, które winny zostać uwzględnione przez organ stanowiący przy podejmowaniu uchwały, zostały wymienione w sposób wyczerpujący. Zróżnicowanie wysokości stawek jest zatem możliwe, ale wyłącznie przy zastosowaniu kryteriów zawartych w cytowanym przepisie. Przepis ten odwołuje się zaś jedynie do rodzaju urządzenia lub rodzaju zajęcia. Z jego treści nie wynika zatem możliwość zastosowania kryterium podmiotowego (w zależności, kto urządzenie umieszcza), przedmiotowego, czy też okresu umieszczania urządzenia w pasie drogowym. Przeciwnie – taka interpretacja byłaby niedopuszczalna w świetle zasady równego traktowania podmiotów i wiążącym się z tą zasadą zakazem dyskryminacji. Wysokość stawek może więc być uzależniona od różnic eksponowanych z uwagi na treść prawa budowlanego, a w szczególności w odniesieniu do wymagań dotyczących „urządzenia” lub „obiektu budowlanego”.
Zatem według WSA oceny wymagało to, czy reklama świetlna i podświetlana są innym rodzajem obiektu budowlanego lub urządzenia niż reklama zdefiniowana w art. 4 pkt 23 ustawy o drogach publicznych (wg stanu prawnego na dzień podjęcia zaskarżonej uchwały). Reklamą, zgodnie z definicją ustawową, był nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę. Przepis art. 29 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane przewidywał zaś, że instalowanie tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym, nie wymaga pozwolenia na budowę. Ustawa ta w przypadku reklam świetlnych i podświetlanych różnicowała wymagania wyłącznie w zależności od położenia tych obiektów na obszarze zabudowanym lub poza takim obszarem.
Powyższe uzasadnia wniosek, że nie jest dopuszczalne różnicowanie stawek opłat, z powołaniem się na art. 40 ust. 9 pkt 5 ustawy o drogach publicznych, za umieszczenie w pasie drogowym obiektów budowlanych (reklam) o podobnym charakterze, które wykazują podobieństwo konstrukcyjne, realizujących przy tym takie same zadania. W tego rodzaju sytuacjach brak jest podstaw prawnych do wprowadzenia zróżnicowanych stawek opłat za zajęcie przez takie obiekty budowlane pasa drogowego. Różnica polegająca wyłącznie na oświetleniu/podświetleniu budowli lub braku takiego oświetlenia nie może uzasadniać różnicowania stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. Tym samym uchwalenie § 4 ust. 1 pkt. 4 zaskarżonej uchwały pozostaje w sprzeczności z kryteriami wskazanymi w art. 40 ust. 9 ustawy o drogach publicznych, gdyż ustalając opłaty za zajęcia pasa drogowego Rada Powiatu mogła różnicować ich wysokość wyłącznie na podstawie kryteriów wymienionych w ustawie, nie zaś w zależności od faktu zastosowania lub braku podświetlenia/oświetlenia obiektu budowlanego.
Analiza art. 40 ust. 9 pkt 5 ustawy o drogach publicznych i pozostałych regulacji zawartych w tej ustawie nie pozwala także zdaniem Sądu na przyjęcie, że treść reklamy została uznana przez ustawodawcę za kryterium, które ma wpływ na wysokość przedmiotowych stawek opłat. W ustawie tej brak jest podstaw prawnych do różnicowania stawek opłat za reklamy umieszczone w pasie drogowym ze względu na ich treść.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 17 września 2019 r., II SA/Ol 471/19
Źródło: CBOSA
