Wobec popełnienia przez kierowcę naruszeń przepisów ruchu drogowego w czasie, gdy nie obowiązywały przepisy przyznające organom kompetencję do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy (gdy kierowca przekroczy dopuszczalną liczbę punktów), oraz wobec braku przepisów przejściowych w ustawie wprowadzającej już taką możliwość, należy zastosować wypracowane przez doktrynę i judykaturę reguły intertemporalne.
Przede wszystkim zasadą jest działanie ustawy nowej na przyszłość, gdyż przy braku odmiennej regulacji przepisy nowe nie mogą mieć wstecznego oddziaływania (lex retro non agit). Nowa ustawa wyjątkowo tylko może ingerować w dawniej powstałe stosunki prawne, przy czym skutki zdarzeń prawnych podlegają ocenie na podstawie norm obowiązujących z daty zdarzenia. W uchwale z dnia 10 kwietnia 2006 r., I OPS 1/06, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że nowa ustawa, w braku przepisów przejściowych, ma zastosowanie do stanów aktualnych, ale i zdarzeń wcześniej powstałych, jeśli nadal trwają, a bezpośrednie stosowanie nowych przepisów przede wszystkim odnosi się do zastanych w dniu wejścia ich w życie stosunków prawnych. Rozróżnić bowiem należy retrospektywność (kiedy nowe przepisy regulują też stany wcześniejsze, ale otwarte, w toku, niezakończone ostatecznie) oraz retroaktywność przepisów (oddziaływanie wsteczne na stany wcześniejsze, lecz zamknięte, czyli zakończone - załatwione). W niniejszej sprawie nie można jednak mówić o retrospektywności, jak stara się wykazać organ administracji.
Wszystkie zdarzenia polegające na naruszeniu przepisów ruchu drogowego, które skutkowały naliczeniem G. D. 25 punktów, miały bowiem miejsce przed dniem 18 maja 2015 r., a więc przed wejściem w życie art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy zmieniającej (a równocześnie wszystkie te zdarzenia miały miejsce po utracie mocy obowiązującej art. 138 ust. 1 p.r.d.). Zatem wszystkie te wykroczenia dokonane zostały w czasie, gdy przepisy nie przewidywały sankcji w postaci zatrzymania prawa jazdy. Stan faktyczny zatem będący podstawą naliczenia 25 punktów nie miał charakteru otwartego, ciągłego, lecz zamknięty.
Stąd nie ma mowy o powoływanej przez Kolegium retrospektywności, pozwalającej na zastosowanie nowego stanu prawnego do wcześniej zastanego stanu. Taka możliwość wystąpiłaby jedynie wówczas, gdyby wprawdzie część naruszeń w ruchu drogowym miała miejsce przed wejściem w życie nowych przepisów, lecz zdarzenia (bądź zdarzenie) powodujące przekroczenie liczby 24 punktów karnych musiałyby już wystąpić w czasie, gdy art. 7 ust. 1 pkt 5 obowiązywał. W niniejszej sprawie tak nie było. Wprawdzie 10 z 25 przypisanych G. D. punktów nabyło walor ostateczności już w dacie obowiązywania nowych przepisów (wobec zainicjowania przez kierowcę postępowania odwoławczego), jednakże w żaden sposób nie należy okoliczności tej traktować jako dopiero wówczas zamykającą stan sprawy. Zamknięty on został bowiem nie w dacie uzyskania waloru ostateczności części punktów karnych, lecz w dacie dokonania wykroczenia w ruchu drogowym, za które owe punkty kierowcy należało przypisać. Skoro zatem wykroczenia powodujące naliczenie G. D.
25 punktów miały miejsce w okresie od 3 grudnia 2014 r. do 1 maja 2105 r., to organy, orzekając o zatrzymaniu prawa jazdy, zastosowały przepisy z mocą wsteczną, a więc w warunkach niedopuszczalnej retroaktywności. Nałożyły bowiem na kierowcę sankcję za zdarzenia popełnione w czasie, gdy przepisy takowej nie przewidywały.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2018 r. I OSK 1787/17
Źródło: CBOSA
