Zmiana kategorii drogi z wojewódzkiej na powiatową oznacza zarówno powiększenie zasobu własności powiatu (zwiększenie jego majątku), jak i automatycznie wiąże się z powstaniem obciążeń w postaci konieczności wykonywania przez właściciela obowiązków zarządcy drogi - obowiązków związanych z jej utrzymywaniem i ponoszeniem nakładów, stwierdził WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 12 stycznia 2018 r., sygn. akt: II SA/Gl 1034/17.
Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest uchwała w sprawie pozbawienia kategorii drogi wojewódzkiej. Taka uchwała stanowi prawo miejscowe w rozumieniu art. 9 ustawy o samorządzie województwa. Wynika to stąd, że jej oddziaływanie skierowane jest bezpośrednio do innej jednostki samorządu terytorialnego i adresowane do nieokreślonej ilości oraz kategorii osób i podmiotów. Jest ona bowiem aktem zawierającym rozstrzygnięcie generalne. Tego typu uchwała wywiera skutki zewnętrzne, bowiem odnosi się do nieograniczonej liczby użytkowników i obowiązuje aż do jej uchylenia lub zmiany.
W świetle art. 6 ust. 1 ustawy o drogach publicznych do dróg wojewódzkich zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1, stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie znacznie dla województwa i drogi o znaczeniu obronnym niezaliczone do dróg krajowych. W myśl art. 10 ust. 1 tej ustawy organem właściwym do pozbawienia drogi dotychczasowej kategorii jest organ właściwy do zaliczenia jej do odpowiedniej kategorii. Pozbawienia drogi jej kategorii dokonuje się w trybie właściwym do zaliczenia drogi do odpowiedniej kategorii (ust. 2). Według ust. 3 omawianego przepisu pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii, z wyjątkiem przypadku wyłączenia drogi z użytkowania, jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tej drogi do nowej kategorii. Pozbawienie i zaliczenie nie może być dokonane później niż do końca trzeciego kwartału danego roku, z mocą od dnia 1 stycznia roku następnego.
Nowelizację powyższych zapisów ustawy o drogach publicznych wprowadzono na mocy ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych, która weszła w życie 9 lipca 2015 r. W świetle jej art. 1 pkt 2 w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w art. 10 po ust. 5 dodaje się ust. 5a-5f. Ustęp 5a wskazuje, że sejmik województwa może, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi wojewódzkiej odcinek drogi wojewódzkiej o proporcjonalnej długości do odcinka drogi krajowej, o którym mowa w ust. 5. Ten odcinek drogi wojewódzkiej zostaje zaliczony do kategorii drogi powiatowej. W pkt 5b dodatkowo stwierdza, że zarząd województwa informuje zarząd powiatu o zamiarze podjęcia uchwały o której mowa w ust. 5a, co najmniej 30 dni przed jej podjęciem.
Sąd wskazał, że konieczne jest spełnienie kryteriów ustawowych do pozbawienia danego odcinka drogi jego dotychczasowej kategorii i zaliczenia do innej. Badane przepisy stanowić mogą efektywny instrument praktyczny dla rozdziału dróg zgodnie z ich funkcją w sieci drogowej, pod warunkiem stosowania ich w związku z ustawowymi definicjami dróg publicznych. Uchwalone rozwiązanie pozwala na dekategoryzację drogi, gdy jest to ustawowo uzasadnione. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego musi być podjęta na podstawie obowiązujących ustaw, w tym ustawowych przesłanek umożliwiających ocenę, że droga nie kwalifikuje się do jej dotychczasowej kategorii.
