Czas pandemii był niezwykle trudnym czasem dla wszystkich – nauczycieli, wykładowców, uczniów, studentów, szkół, uczelni i całego systemu oświaty. Szczególne okoliczności postawiły wszystkich przed sporym, nieznanym dotąd wyzwaniem. Ta rewolucja, choć wymuszona, burzliwa i niechciana, stała się jednak szansą na zmianę edukacji.
Pierwsza lekcja pandemii dla edukacji to zatem konieczność nastawienia na zmiany, których w wielu miejscach zabrakło. Koniecznością stał się podnoszony od lat postulat otwarcia szkoły i uczelni na możliwości, jakie stwarza nowoczesna technologia oraz dostosowania form i metod pracy do potrzeb pokolenia sieci.
Druga kwestia to posiadanie odpowiednich zasobów różnego rodzaju: dostępu do nowoczesnej technologii, materiałów, filmów instruktażowych, odpowiedniej liczby ekspertów, z pomocy których można skorzystać. Sytuacja pandemii ujawniła znaczące nierówności w posiadaniu i dostępie do takich zasobów.
Trzecim filarem byłaby konieczność ewoluowania instytucji, adaptacja do zmieniających się wymagań oraz szybkie znajdowanie zastosowania alternatywnych sposobów działania.
Filar czwarty został nazwany filarem odporności, czyli zdolność do włączania i wysoki poziom zintegrowania wszystkich podmiotów uczestniczących w procesach dydaktycznych. Konieczne jest tworzenie skutecznych sieci społecznych, służących do przekazywania i odbierania informacji, wymiany doświadczeń, ale także integracji, wzajemnego wspierania się.
Z badań analizujących sytuację w szkołach i w uczelniach wynika, że doświadczenia czasu pandemii powinny być podstawą do zmian w sposobie zorganizowania instytucji oraz w sposobie prowadzenia dydaktyki. Wyniki badań Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, zrealizowanych na przełomie marca i kwietnia 2020 r. wśród uczniów krakowskich szkół średnich dowodzą negatywnego wpływu okresu pandemii na kondycje psychiczną.
Pandemia była ogromną lekcją dla polskiej edukacji. Autorzy Alertu wskazują na następujące wnioski, jakie z niej płyną:
- Ciężar zmian zawsze spoczywa na nauczycielach
- W szkole możliwe jest stosowanie na szeroką skalę nowoczesnych technologii
- Rodzice jako świadomi partnerzy szkoły
- Komunikacja w internecie służy nie tylko rozrywce
Niestety nie stworzono strategii działania , począwszy od MEN, które nie odważyło się przyjąć bardziej długoterminowego planu – decyzja o zamknięciu placówek oświatowych była cyklicznie przedłużana, wprowadzając poczucie „tymczasowości” i nie zachęcając tym samym dyrektorów do wypracowywania wraz z kadrą pedagogiczną zrównoważonego planu działania.
Pandemia pokazała, że nie da się przewidzieć przyszłości. Edukacja musi zatem nie tyle podążać za zmianami, co je wyprzedzać.
Autorzy Alertu rekomendują:
- Podjęcie dyskusji o kierunkach rozwoju edukacji w Polsce
- Dostosowanie podstawy programowej do współczesnych wyzwań i potrzeb społeczno-gospodarczych
- Po ustaniu sytuacji kryzysowej należy wprowadzić zajęcia wyrównawcze, rekompensujące ograniczenia czasu pandemii. Zajęcia powinny mieć charakter zarówno powszechny (w odniesieniu do podstawy programowej i programów nauczania), jak i profilowany dla grup wykluczonych przed i w trakcie epidemii: cyfrowo i kompetencyjnie (obozy wyrównawcze, praca indywidualna z uczącymi się, szkolenia dla nauczycieli i wykładowców itp.)
- Wsparcie nauczycieli i wykładowców w rozwijaniu kompetencji cyfrowych.
- Rozwinięcie i upowszechnienie narzędzi pomiaru online efektów uczenia się.
Wszystkie rekomendacje wraz z ich dokładnym omówieniem można znaleźć w Alercie znajdującym się tutaj.
