Pandemia koronawirusa pokazała wszystkim, jak istotną rolę w życiu człowieka odgrywa kultura. To jednak sektor wciąż borykający się z wieloma problemami. Co więcej, ciężko świadomie i wartościowo konsumować kulturę bez uprzedniej edukacji w tym zakresie. Tymczasem edukacja kulturowa potraktowana jako wyzwanie systemowe może pomóc zrekonstruować przerwane relacje sektorów kultury i edukacji. To też przyczynienie się do wypracowania nowych kompetencji społecznych.

Od 2012 r. dzięki inicjatywie Obywateli Kultury, a na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, rozpoczęły się prace nad rządowym programem rozwoju edukacji kulturowej i pogłębionym badaniem stanu edukacji w Polsce. Powstał wówczas dokument „Bardzo Młoda Kultura”, który diagnozował stan edukacji kulturowej w Polsce. Program oparty był na zasadzie systemowej oddolności, założeniu samopowielania efektów dzięki wytworzeniu silnych lokalnych sieci współpracy, dzieleniu się doświadczeniami i wiedzą oraz międzysektorowej współpracy (w szczególności na styku tzw. oświaty i kultury).

Ewaluacja pierwszego etapu programu przeprowadzona w 2018 r. potwierdziła słuszność przyjętych założeń, wartość połączenia diagnoz lokalnych z działaniami informacyjnymi, sieciującymi, wspierającymi (szkolenia i warsztaty), realnym wsparciem regrantingowym oraz działaniami ewaluacyjnymi, które miały korygować przyjmowane założenia i metody. Program wyłaniał i promował innowacyjne praktyki edukacyjne realizowane międzysektorowo.

Niestety druga edycja programu przebiegała już zupełnie inaczej. Zmniejszono środki przeznaczone na realizację programu w skali całego kraju (z 4 mln rocznie do 2 mln rocznie, co niesie za sobą mniejsze zaangażowanie finansowe – wkłady własne lokalnych koordynatorów), w wielu regionach wybrani zostali nowi koordynatorzy, dla których w dużej części oznaczało to budowanie sieci współpracy od nowa. Program zmierza do większej centralizacji w odniesieniu do opracowywanych diagnoz i badań ewaluacyjnych.

Edukacja kulturowa stała się w ostatnich latach jednym z najczęściej wymienianych wyzwań dla sektora kultury. Pojawia się jako priorytet w strategiach rozwoju kultury miast i regionów, jako postulat środowisk kultury, edukatorów i pedagogów.

Autorzy Alertu zaznaczają, że potrzebujemy takiej polityki kulturalnej, która może budować odporność świata kultury i całego społecznego świata na wszelkie formy instrumentalizacji. Z kolei w tym procesie kluczowy jest edukator.

Rozwój edukacji kulturowej to przede wszystkim wzmocnienie koniecznego rozwoju kompetencji obywatelskich, zaangażowania, odpowiedzialność za swoje najbliższe otoczenie, ale także w odniesieniu do globalnej perspektywy – konieczność poszanowania różnorodności, tolerancji i akceptacji dla różnic.

Z pełną treścią raportu można zapoznać się tutaj.