Z informacji resortu edukacji wynika, że pod względem stopnia korzystania z edukacji formalnej, nasz kraj jest jednym z liderów europejskich. Niestety, dorośli Polacy po skończonej edukacji formalne bardzo rzadko douczają się. Właściwie nie korzystają z form edukacji pozaformalnej. Kierownictwo ministerstwa postanowiło zaradzić temu problemowi. Ma rozwiązać powierzenie pozaformalnej edukacji dorosłych jak najbardziej formalnym szkołom ogólnokształcącym dla dzieci i młodzieży. I tak naradziła się koncepcja Lokalnych Ośrodków Wiedzy i Edukacji. Pierwszy etap jej pilotażu jest obecnie realizowany, dzięki finansowaniu z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach programu Wiedza Edukacja Rozwój.
Trzy partnerstwa (członkiem jednego z nich jest Związek Powiatów Polskich) realizują trzy projekty, w ramach w których 50 szkół – powiatowych, gminnych, niepublicznych, prywatnych - otrzymało granty na uruchomienie i funkcjonowanie Lokalnych Ośrodków Wiedzy i Edukacji. W Ministerstwie Edukacji Narodowej odbyło się 17 kwietnia spotkanie w udziałem minister Anny Zalewskiej z beneficjentami realizującymi projekty. Narada poświęcona była wnioskom, jakie płyną z pierwszego etapu pilotażu koncepcji LOWE oraz rekomendacjom dla drugiego etapu i wprowadzeniu rozwiązań systemowych.
Jest kiepsko
Stanisław Drzażdżewski, radca generalny w MEN, przedstawił problemy edukacji dorosłych. Wśród osób, które ukończyły tradycyjne ścieżki edukacji formalnej bardzo wyraźnie spada aktywność w dokształcaniu się. Poziom jest niższy od poziomu w wielu krajach rozwiniętych. Towarzyszy temu wyraźniejszy niż w innych krajach rozwiniętych spadek poziomu umiejętności podstawowych (wykorzystywania tekstów i kalkulacji w różnych sytuacjach). O ile polska młodzież w wieku 15-19 lat należy do najbardziej aktywnych edukacyjnie w UE, to dorośli Polacy w wieku 25-64 lata należą do najmniej aktywnych edukacyjnie.
Poziom umiejętności rozumienia i wykorzystywania tekstów w różnych sytuacjach według grup wiekowych notuje w Polsce większy spadek niż w krajach średnia w 22 krajach OECD. Niemal we wszystkich krajach uczestnictwo dorosłych w wieku 25+ w edukacji formalnej jest stosunkowo niskie. Średnia w UE utrzymuje się na poziomie ok. 3 proc., liderzy w UE uzyskują wyniki na poziomie 7-9 proc. W Polsce, po dłuższym utrzymywaniu się na poziomie średniej w UE, ten poziom obniżył się w ostatnich latach do 1,6 proc. Niski poziom umiejętności podstawowych utrudnia wejście i utrzymanie się na rynku pracy oraz przyczynia się do bierności zawodowej i innych rodzajów bierności.
Edukacja pozaformalna za bardzo formalna, osoby potrzebujące wsparcia poza oddziaływaniem eurofunduszy
W opinii radcy Drzażdżewskiego, niskie uczestnictwo dorosłych w wieku powyżej 25 lat w edukacji pozaformalnej wynika w Polsce w dużej mierze ze zbytniego jej upodobnienia do edukacji formalnej. Dość powszechnie odbiera się edukację pozaformalną (szkolenia, kursy, prywatne lekcje itp.), jako formy wykładowe, tyle że realizowane poza szkołami i uczelniami. Mało popularne jest widzenie edukacji pozaformalnej jako edukacji praktycznej, organizowanej w pracy i w różnych zorganizowanych kontaktach społecznych.
Osoby dorosłe z niskim poziomem wykształcenia i umiejętności oraz słabym dostępem do ofert edukacyjnych najbardziej potrzebują wsparcia. Tymczasem, jak wnioskują urzędnicy ministerstwa, osoby te należą w Polsce do najrzadziej uczestniczących w kształceniu i szkoleniu, w tym w edukacji pozaformalnej. W większości państw UE osoby dorosłe z podobnymi problemami wyraźnie częściej uczestniczą w kształceniu i szkoleniu niż w Polsce. Niestety, sytuacji tych osób w Polsce nie poprawiły wcześniejsze projekty finansowane ze środków europejskich.
Jak zaradzić?
Przy takim punkcie wyjścia powstała w MEN koncepcja, by do edukacji dorosłych wykorzystać szkoły dla dzieci i młodzieży. Tylko, czy to dobry pomysł, skoro dotychczas stosowane formy edukacji pozaformalnej wydają się zbyt formalne? Czy szkoły – jak najbardziej formalne podmioty, realizujące formalną, „sztywną” edukację - są w stanie sprostać wyzwaniu? W opinii autorów koncepcji LOWE, tak. W ich opinii nie nadają się do tego szkoły dla dorosłych, nie sprawdziły się. Pokazuje to również kontrola Najwyższej Izby Kontroli tutaj.
Celem konkursu na projekty realizujące koncepcję Lokalnych Ośrodków Wiedzy i Edukacji było zwiększenie udziału dorosłych w edukacji poprzez angażowanie osób biernych edukacyjnie, w tym zwłaszcza osób z niskimi kwalifikacjami i umiejętnościami. Założono wykorzystanie szkół, jako lokalnych centrów organizowania i animowania pozaformalnej edukacji dorosłych. Jak przekazali realizatorzy wszystkich trzech projektów, w ramach których 50 szkół przyjęło granty na organizowanie zajęć dla dorosłych, okazało się, że wcześniej założone wskaźniki liczby uczestników zajęć zostały znacznie przekroczone. Oznacza to, że zasadniczy wniosek, iż forma organizowania zajęć edukacyjnych dla dorosłych w szkole, ale w luźniejszej, mniej zobowiązującej atmosferze, sprawdziła się.
Będziemy wracali do tego tematu.
