Od 1 września 2018 r. tracą moc przepisy art. 15 ust. 7–9 ustawy – Prawo oświatowe, przewidujące możliwość zatrudnienia w szkole podstawowej asystenta nauczyciela, asystenta osoby niebędącej nauczycielem, o której mowa w art. 15 ust. 2 ww. ustawy, lub asystenta wychowawcy świetlicy.
Dlatego MEN przygotowało projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w którym uchyla się przepisy dotyczące zatrudniania asystenta nauczyciela lub osoby, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe, prowadzących zajęcia w klasach I–III szkoły podstawowej, lub asystenta wychowawcy świetlicy, o których mowa w art. 15 ust. 7 ustawy.
Możliwość zatrudnienia w szkole podstawowej asystenta nauczyciela lub osoby niebędącej nauczycielem, prowadzących zajęcia w klasach I-III, lub asystenta wychowawcy świetlicy została wprowadzona Ustawą z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty Zgodnie z art. 7 ust. 1e ustawy o systemie oświaty do zadań asystenta należy wspieranie nauczyciela, wychowawcy świetlicy lub osoby niebędącej nauczycielem, ale prowadzącej zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze. Asystent wykonuje zadania wyłącznie pod kierunkiem nauczyciela, wychowawcy świetlicy lub ww. osoby.
Jak wynika z uzasadnienia do ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, którą powołane zostało stanowisko asystenta nauczyciela, rozwiązanie to zostało wprowadzone w związku z objęciem obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich oraz koniecznością zbliżenia warunków nauczania i opieki w klasach I-III szkoły podstawowej do warunków, jakie są zapewniane dzieciom na etapie wychowania przedszkolnego.
Dodatkowo od 1 września 2015 w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym uwzględniona została możliwość zatrudniania dodatkowo asystenta w szkołach ogólnodostępnych, w przypadku klas I-III szkoły podstawowej, w których kształceniem specjalnym są objęte dzieci i uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera, lub niepełnosprawności sprzężone w celu współorganizowania kształcenia specjalnego. Od 1 stycznia 2016 r. zatrudnianie asystenta było obligatoryjne - z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.
Pomimo wymogu posiadania kwalifikacji nauczycielskich asystent nie jest nauczycielem i nie może wykonywać żadnych zadań określonych dla nauczycieli, jak również jego status pracowniczy jest zupełnie różny od statusu nauczyciela. Jak wskazują projektodawcy przy niejasno sprecyzowanym zakresie zadań asystenta nauczyciela trudne jest rozgraniczenie jego zadań od zadań pomocy nauczyciela, pomimo, że w stosunku do asystenta nauczyciela stawiane są zdecydowanie wyższe wymagania.
Mając na uwadze zmiany, jakie zaszły w systemie oświaty od czasu wprowadzenia stanowiska asystenta nauczyciela, w tym podniesiony od 1 września 2016 r. wiek rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego do 7 lat, postulaty o zmianę charakteru tego stanowiska, które nie jest dostatecznie sprecyzowanie zarówno pod względem charakteru zadań jak i statusu zawodowego osób na tym stanowisku, a także niewielką skalę zatrudnienia na tym stanowisku zrezygnowano z tego stanowiska w ramach systemu oświaty.
Jednocześnie, zgodnie z przepisie przejściowym z art. 143 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, osoby zatrudnione w dniu 1 września 2018 r. na stanowisku asystenta nauczyciela, asystenta osoby niebędącej nauczycielem, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe, lub asystenta wychowawcy świetlicy, będą mogły być nadal zatrudnione na tym stanowisku na dotychczasowych zasadach nie dłużej niż do dnia 31 sierpnia 2020 r.
Proponuje się również przepis przejściowy wskazujący, że indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne opracowane dla uczniów przed dniem wejścia w życie rozporządzenia należy dostosować do wymogów określonych w rozporządzeniu w terminie do dnia 30 września 2018 r.
Zmiana przepisów rozporządzenia nie wymaga zmian w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych przed 1 września 2018 r., w których uwzględniono w zaleceniach koniczność zatrudnienia asystenta nauczyciela.
Proponuje się aby rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2018 r., ponieważ również 1 września 2018 r., wchodzą w życie przepisy art. 86 pkt 4 lit. b oraz 143 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.
Projekt będzie przedmiotem obrad najbliższego posiedzenia Zespołu ds. Edukacji KWRiST.