Na podstawie art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego ustawodawca upoważnił organy do żądania od uczestników procesu budowlanego właściciela lub zarządcy dostarczenia informacji i dokumentów niezbędnych do podjęcia przez te organy działań.
Celem działań organu jest ustalenie stanu technicznego obiektu, bowiem przepis art. 81c ust. 2 ww. ustawy nie daje podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia istoty sprawy administracyjnej. Zgodnie z art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, w razie powstania uzasadnionych wątpliwości, co do jakości wyrobów budowlanych lub robót budowlanych, a także stanu technicznego obiektu budowlanego, mogą nałożyć, w drodze postanowienia, na osoby, o których mowa w ust. 1, obowiązek dostarczenia w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz. Koszty ocen i ekspertyz ponosi osoba zobowiązana do ich dostarczenia. Ww. przepis winien być zatem stosowany wówczas, gdy wiedza pracowników organu nadzoru budowlanego i środki, którymi dysponują, nie będą wystarczające do samodzielnego poczynienia ustaleń faktycznych niezbędnych do wydania rozstrzygnięcia.
Postanowienie wydane na podstawie art. 81c ust. 2 Prawo budowlane ma charakter dowodowy, co oznacza, że postępowanie, w którym jest ono podejmowane, stanowi część innego już toczącego się postępowania przewidzianego w prawie budowlanym, bądź jest elementem wyjaśnienia przez organ okoliczności, które mogłyby uzasadniać wszczęcie takiego postępowania. Przepis art. 81c Prawa budowlanego nie zawiera tym samym żadnych ograniczeń co do rodzaju postępowań, w których może być stosowany. Znajduje się on w rozdziale dotyczącym organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, może więc być stosowany we wszystkich sprawach należących do właściwości tych organów administracji. Organy nadzoru budowlanego mogą zatem żądać informacji, czy udostępnienia dokumentów, w trybie art. 81c ust. 1 Prawa budowlanego, jak i ocen technicznych lub ekspertyz przewidzianych w ust. 2 tego artykułu, gdy prowadzą postępowanie administracyjne.
Przepis art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego daje uprawnienie do nałożenia obowiązku dostarczenia ocen technicznych lub ekspertyz, gdy istnieją uzasadnione wątpliwości, a więc nie jakiekolwiek wątpliwości, ale o charakterze kwalifikowanym. Stąd też organ, wydając postanowienie na podstawie art. 81c ust. 2 ustawy obowiązany jest wykazać istnienie uzasadnionych wątpliwości, czyli spełnienie ustawowej przesłanki w danym konkretnym stanie faktycznym. Niemniej istotne jest, aby poza wykazaniem uzasadnionych wątpliwości organ precyzyjnie wskazał jaką ekspertyzę, czego dotyczącą i w jakim zakresie strona jest obowiązana przedłożyć. Treść przepisu determinuje bowiem przedmiot ekspertyzy (oceny technicznej), gdyż odnosi się on do: jakości wyrobów budowlanych lub robót budowlanych oraz stanu technicznego obiektu budowlanego. Trzeba też zaznaczyć, że wyjątkowość stosowania art. 81c ust. 2, którego skutkiem jest przerzucenie na stronę zobowiązaną kosztów ustalenia jakości, czy też stanu technicznego obiektu budowlanego, wynika z faktu, że co do zasady organy wymienione w tym przepisie posiadają wiedzę specjalistyczną z zakresu normowanego prawem budowlanym, nie są jednak w stanie przy użyciu posiadanej wiedzy i środków, którymi dysponują rozstrzygnąć powstałej wątpliwości.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt: VII SA/Wa 2019/19.
